Πολιτική απασχόλησης στην ενεργειακή κρίση

Άρθρο κ.  Χρήστου Α. Ιωάννου, Διευθυντή Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ, στα Νέα

Η ενεργειακή κρίση δημιουργεί ταχέως μεταβαλλόμενες και ασταθείς οικονομικές συνθήκες. Επηρεάζει όλα τα μέρη της οικονομίας και όλα τα νοικοκυριά. Δεν είναι ακόμη σαφές το εύρος και το περιεχόμενο των επιπτώσεων της στις αγορές εργασίας. Ο υψηλός πληθωρισμός αποτελεί μία αρχική εκδήλωση των επιπτώσεων. Αλλά οι επιπτώσεις αρχίζουν από εκεί, δεν σταματούν εκεί. Πολλές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα σε τομείς έντασης ενέργειας, μπορεί να αντιμετωπίσουν και προκλήσεις επιβίωσης.

Ο υψηλός πληθωρισμός ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά την προοπτική οικονομικής μεγέθυνσης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Είναι κρίσιμο να μην παγώσουν οι επιχειρήσεις τα αναπτυξιακά / επενδυτικά τους σχέδια, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Όμως οι επιχειρήσεις είναι ταυτόχρονα αντιμέτωπες με υψηλές τιμές ενέργειας που επηρεάζουν σοβαρά την παραγωγική τους ικανότητα, την ανταγωνιστικότητα και την προθυμία τους να επενδύσουν. Αυτό αφορά επιχειρήσεις κάθε μεγέθους.

Ο αντίκτυπος των υψηλών τιμών της ενέργειας διαφέρει ανάλογα με τον κλάδο: επηρεάζει περισσότερο επιχειρήσεις σε τομείς έντασης ενέργειας, οι οποίες στην καλύτερη περίπτωση βρίσκονται μπροστά στον κίνδυνο να μειώσουν την παραγωγή και την απασχόλησή τους.

Από την οπτική της πολιτικής απασχόλησης βασικός βραχυπρόθεσμος στόχος πρέπει να είναι η αποφυγή της απώλειας εργατικού δυναμικού, λόγω της μείωσης της παραγωγής ως αποτέλεσμα του υψηλού κόστους ενέργειας. Είναι πιθανόν να παραστεί ανάγκη οι επιχειρήσεις να στραφούν σε προγράμματα βραχύτερης εργασίας για να υποστηρίξουν τη διατήρηση της απασχόλησης κατά την περίοδο που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

Οι επιχειρήσεις έντασης ενέργειας απασχολούν κατά κανόνα ειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Οι ίδιες επιχειρήσεις βρίσκονται κατά κανόνα σε διαδικασίες τεχνολογικού, ψηφιακού και πράσινου μετασχηματισμού. (Ή κατ΄ελάχιστον σε αλλαγή του μοντέλου λειτουργίας τους ως προς την κατανάλωση ενέργειας). Που περιλαμβάνουν και τις γνώσεις, τις δεξιότητες, τις ικανότητες του ανθρωπίνου δυναμικού τους.

Θα πρέπει λοιπόν η πολιτική απασχόλησης και δεξιοτήτων – και οι άφθονοι διαθέσιμοι πόροι της- να προσαρμοσθούν «εν πτήσει» ώστε στις πιθανότατα αναπόφευκτες μειώσεις της παραγωγικής λειτουργίας και απασχόλησης, όχι μόνον να διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας αλλά και να αναβαθμισθεί το ανθρώπινο δυναμικό των επιχειρήσεων, το ανθρώπινο κεφάλαιό τους. Περιορίζοντας απώλειες ανθρωπίνου δυναμικού για τις επιχειρήσεις, περιορίζοντας απώλειες εισοδήματος για τους εργαζομένους.

Οι επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης στην απασχόληση θα είναι διαφορετικές σε διαφορετικούς κλάδους. Αλλού το υψηλό κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας θα οδηγήσει πιθανώς σε μείωση των ωρών εργασίας ανά εργαζόμενο, αλλού θα οδηγήσει σε μείωση της απασχόλησης. Είναι σημαντικό η πολιτική απασχόλησης να διατηρεί επαφή με τις κλαδικές προκλήσεις και εξελίξεις. Δηλαδή να αντιμετωπίσει την πρόκληση να προσπεράσει τα οριζόντια (και συχνά όχι ιδιαιτέρως αποτελεσματικά, καίτοι ευκόλως «απορροφούμενα») προγράμματα.

Οι επιπτώσεις της εξελισσόμενης ενεργειακής κρίσης, η οποία ενδεχομένως είναι ακόμη σε αρχικά στάδιά της, μπορεί να αποτελέσουν μια εξαιρετικά σημαντική πρόκληση για την παραγωγική βάση της χώρας. Αυτή η κρίση είναι διαφορετική από την χρηματοοικονομική κρίση και δημοσιονομική κρίση του 2008-2010-2012-2015. Είναι διαφορετική από την κρίση της πανδημίας.

Και σε αυτήν την κρίση (όπου αποδεικνύεται ακριβώς ότι η ανθεκτικότητα δεν είναι μόνον η διατήρηση της προτέρας κατάστασης, του status quo, αλλά είναι η ικανότητα να αντιμετωπίσεις και να εκμεταλλευτείς τις αναπόφευκτες αλλαγές), μαζί με όλα τα μέτρα που λαμβάνονται και θα ληφθούν για την ενεργειακή ασφάλεια και τις τιμές των καυσίμων παραγωγής ενέργειας, χρειάζεται και μια πολιτική απασχόλησης που θα υπερασπίζεται και θα υποστηρίζει την παραγωγική βάση της χώρας. Την ικανότητά της και την δυνατότητά της να συνεχίσει να παράγει, περισσότερο και καλύτερα, με περισσότερη και καλύτερη απασχόληση.