Προς διαμόρφωση ενός νέου διεθνούς προτύπου για την πρόληψη από βιολογικούς κινδύνους στο εργασιακό περιβάλλον: 4+1 βασικές αρχές

Θανάσης Πρίντσιπας
Senior Advisor Τομέα Εργασιακών Σχέσεων ΣΕΒ

Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις – 28 Νοεμβρίου 2024

Το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης το 2019 αποτέλεσε την αφορμή για την επανεξέταση και αναθεώρηση ενός σημαντικού αριθμού ρυθμίσεων και κανόνων για την προστασία της υγείας του γενικού πληθυσμού. Στη βάση αυτή, τα θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία τέθηκαν ακόμα μια φορά στο επίκεντρο των συζητήσεων τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Ένα από τα ειδικότερα θέματα αυτών συζητήσεων είναι η προστασία των εργαζομένων από κινδύνους που διατρέχουν, λόγω έκθεσής τους σε βιολογικούς παράγοντες στο εργασιακό περιβάλλον.

Οι βιολογικοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν την έκθεση εργαζομένων σε παθογόνους μικροοργανισμούς όπως ιοί, βακτήρια, παράσιτα, και μύκητες, οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν οποιαδήποτε μόλυνση, αλλεργία ή τοξικότητα. Αυτοί οι κίνδυνοι είναι ιδιαίτερα αυξημένοι σε συγκεκριμένους κλάδους, όπου η επαφή με οργανικά υλικά και βιολογικά λύματα είναι συχνή.

Το θέμα αυτό απασχολεί την ΕΕ εδώ και περισσότερο από τρεις δεκαετίες, ενώ η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO), πρόκειται να υιοθετήσει το 2025 μια νέα Διεθνή Σύμβαση Εργασίας (περιέχει νομικές δεσμεύσεις για τις χώρες που θα την υιοθετήσουν), συνοδευόμενη από την αντίστοιχη Διεθνή Σύσταση (κατευθυντήριες γραμμές) για την προστασία από βιολογικούς κινδύνους. Σχέδιο αυτής της νέας Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας περιλαμβάνεται σε σχετική έκθεση του ILO, επί της οποίας βρίσκεται σε εξέλιξη διαβούλευση με τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους. Ο ΣΕΒ, τόσο ως μέλος του ΔΣ του ILO, όσο και ως ιδρυτικό μέλος της Διεθνούς Οργάνωσης Εργοδοτών (ΙΟΕ), συμμετέχει στις επιτροπές που επεξεργάζονται τη διαμόρφωση του κειμένου που θα υποβληθεί προς έγκριση στη Διεθνή Συνδιάσκεψη Εργασίας τον Ιούνιο του 2025, καθώς και στη σχετική διαβούλευση του Υπουργείου Εργασίας.

Θέση του ΣΕΒ αποτελεί η υιοθέτηση μιας Διεθνούς Σύμβασης που θα προωθεί τη συνοχή των πολιτικών για την υγεία των εργαζομένων. Οι βασικές αρχές που πρέπει να διέπουν μια τέτοια σύμβαση είναι οι εξής:

1. Αρχές και στόχοι: Τα πρότυπα πρέπει να καθορίζουν τις αρχές και τους στόχους με σαφή και συνεκτικό τρόπο, αφήνοντας σε κάθε χώρα τον καθορισμό των λεπτομερειών εφαρμογής σύμφωνα με τις δικές της νομικές παραδόσεις και προσεγγίσεις. 

2. Λιγότερες λεπτομέρειες – μεγαλύτερη σαφήνεια: Σε ορισμένες περιπτώσεις, το σχέδιο σύμβασης είναι υπερβολικά λεπτομερές με συνέπεια να μην είναι πρακτικό.

3. Ορισμοί και πεδίο εφαρμογής: Χρειάζεται να διασφαλιστεί ότι ο ορισμός του βιολογικού κινδύνου δεν δημιουργεί ασάφεια όσον αφορά την εφαρμογή των μέτρων μετριασμού και προστασίας στον χώρο εργασίας. 

4. Προέλευση της έκθεσης σε βιολογικούς κινδύνους: Πρέπει να υπάρχει σαφής διάκριση αλλά και αποτύπωση μεταξύ καταστάσεων όπου η έκθεση σε βιολογικό κίνδυνο προέρχεται άμεσα από τον χώρο εργασίας και καταστάσεων που συνδέονται με εξωτερικούς παράγοντες, όπως πανδημίες και επιδημίες.

5. Αμφιλεγόμενα ζητήματα: Ορισμένες έννοιες που περιλαμβάνονται στο σχέδιο σύμβασης του ILO, όπως η «προστασία του εισοδήματος», οι «πολυεθνικές επιχειρήσεις» και η «γενική ευημερία», δεν έχουν καμία σχέση αλλά και προστιθέμενη αξία για το θέμα αυτό. Η συμπερίληψή τους μπορεί να θέσει σε κίνδυνο το τελικό αποτέλεσμα. 

Ανεξάρτητα πάντως από το κείμενο που θα υιοθετηθεί, η ανάπτυξη και τήρηση ελάχιστων προδιαγραφών ικανών να εξασφαλίσουν το βέλτιστο επίπεδο πρόληψης από τους κινδύνους που συνδέονται με την έκθεση σε βιολογικούς παράγοντες, πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της στρατηγικής των σύγχρονων επιχειρήσεων. Με την  κατάλληλη πρόληψη και διαχείριση του επαγγελματικού κινδύνου, τη χρήση προστατευτικών μέσων και την εκπαίδευση, μπορούν όχι μόνο να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις αυτών των κινδύνων, αλλά και να προάγεται γενικότερα η υγεία των εργαζομένων.