Στον ΣΕΒ πιστεύουμε ότι η έρευνα και η καινοτομία θα πρέπει να τεθούν στον πυρήνα της επιχειρηματικής ανάπτυξης της χώρας

Συνέντευξη κ. Κωνσταντίνου Κόκκαλη, Συμπροέδρου της Επιτροπής Καινοτομίας του ΣΕΒ, στο περιοδικό Startupper στον Ελεύθερο Τύπο

Σε μια αποκλειστική συνέντευξη στο STARTUPPER MAG o Συμπρόεδρος της Επιτροπής Καινοτομίας του ΣΕΒ και Πρόεδρος της Intrasoft International μιλάει για την σημασία της καινοτομίας και των τεχνολογιών αιχμής για την επιχειρηματικότητα και την ελληνική οικονομία και αποκαλύπτει την συμβολή του ΣΕΒ στην ταχύτερη ανάπτυξη του οικοσυστήματος νεοφυών επιχειρήσεων της χώρας και την ουσιαστική διασύνδεση των ελληνικών επιχειρήσεων και βιομηχανιών με το οικοσύστημα των startups για την μεταφορά καινοτομίας.

S.M. Κύριε Κόκκαλη, ως Συμπρόεδρος της Επιτροπής Καινοτομίας (και Πρόεδρος της Intrasoft International), θα θέλατε να μας εξηγήσετε καταρχάς ποιοί ήταν οι λόγοι που οδήγησαν τον ΣΕΒ να δημιουργήσει την συγκεκριμένη επιτροπή;

Κωνσταντίνος Κόκκαλης: Στον ΣΕΒ πιστεύουμε ότι η έρευνα και η καινοτομία θα πρέπει να τεθούν στον πυρήνα της επιχειρηματικής ανάπτυξης και να αποτελέσουν τη βάση για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Για το σκοπό αυτό η Επιτροπή Καινοτομίας του ΣΕΒ δημιουργήθηκε πριν 4 περίπου χρόνια ώστε να συμβάλει στην ταχύτερη ανάπτυξη του οικοσυστήματος καινοτομίας της χώρας, που εδώ και 10-15 χρόνια έχει κάνει την εμφάνισή του και έχει ήδη καταγράψει σημαντικά και απτά αποτελέσματα.

S.M. Ποιες είναι οι βασικές κατευθύνσεις και προτεραιότητες της Επιτροπής Καινοτομίας του ΣΕΒ;

Κωνσταντίνος Κόκκαλης: Ξεκινήσαμε στην Επιτροπή μελετώντας προβλήματα στο επιχειρηματικό περιβάλλον που δυσκολεύουν την ανάπτυξη των νεοφυών επιχειρήσεων και καταθέσαμε προτάσεις επίλυσής τους μέσω νομοθετικών μεταρρυθμίσεων και παροχής κινήτρων. Δημιουργήσαμε γέφυρες, συνδέοντας τις μεγάλες εδραιωμένες επιχειρήσεις με τις μικρές, ευέλικτες και δυναμικές νεοφυείς επιχειρήσεις, συμβάλλοντας έτσι τόσο στην ωρίμανση του οικοσυστήματος όσο και στην ταχύτερη ενσωμάτωση της καινοτομίας από επιχειρήσεις κάθε μεγέθους.

Επιπλέον, για να καλλιεργηθεί περαιτέρω η ώσμωση μεταξύ μεγάλων και μικρών επιχειρήσεων, δημιουργήσαμε μέσα στον ΣΕΒ την κοινότητα SEV Scaleup, που συνίσταται στην εγγραφή στην κοινότητα αυτή δυναμικά αναπτυσσόμενων startups, στις οποίες προσφέρονται εξατομικευμένες υπηρεσίες δικτύωσης, επιχειρηματικής ανάπτυξης και εξωστρέφειας.
Οι προτεραιότητες της Επιτροπής Καινοτομίας, που αποτελούν και τους βασικούς πυλώνες γύρω από τους οποίους χτίζουμε τις δράσεις μας είναι τέσσερις:

o Ταχύτερο scale up του οικοσυστήματος καινοτομίας & ενίσχυση της καινοτομίας των επιχειρήσεων
o Προσέλκυση ταλέντου από την Ελλάδα και το εξωτερικό
o Προσέλκυση ξένων επενδύσεων τεχνολογίας στην Ελλάδα
o Προβολή & ενημέρωση για τα επιτεύγματα του οικοσυστήματος καινοτομίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Με βάση τα ανωτέρω πιστεύουμε ότι μπορούμε να συμβάλλουμε καθοριστικά ώστε, το οικοσύστημα τεχνολογικών startups που σήμερα έχει κεφαλαιοποίηση 4 δισ.ευρώ και περίπου 5.000 εργαζόμενους, να φτάσει στα 10 δισ. ευρώ κεφαλαιοποίηση με 50.000 θέσεις εργασίας στην επόμενη πενταετία, ένας στόχος φιλόδοξος αλλά εφικτός.

S.M. Πόσο σημαντική είναι κατά την άποψή σας σήμερα για την Ελλάδα η ενίσχυση της επιχειρηματικής κουλτούρας για την προώθηση της καινοτομίας;

Κωνσταντίνος Κόκκαλης: Για πολλές δεκαετίες η επιχειρηματικότητα στη Ελλάδα αποτελούσε μία παρεξηγημένη έννοια, καθιστώντας την χώρα ουραγό στον τομέα της καινοτομίας. Όμως αποδείχθηκε περίτρανα ότι οι Έλληνες στο εξωτερικό δημιούργησαν επιτυχημένες επιχειρήσεις βασιζόμενοι στο καινοτόμο πνεύμα και την δημιουργικότητά τους. Είναι συνεπώς ιδιαιτέρως σημαντικό να ενισχυθεί η επιχειρηματική κουλτούρα στην Ελλάδα, ιδιαιτέρως σε τομείς που υπάρχει ιδιαίτερο ταλέντο και ενθουσιασμός από νέους ανθρώπους (όπως της ρομποτικής τεχνολογίας, της βιοτεχνολογίας, της τεχνητής νοημοσύνης κ.λπ.), ώστε να δημιουργηθεί και να ενισχυθεί ένα καινοτόμο επιχειρηματικό οικοσύστημα που θα προσφέρει έσοδα στις επιχειρήσεις, θα δημιουργήσει νέες και καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας και θα συμβάλει στην πράσινη μετάβαση και βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας.

S.M. Πόσο επηρέασαν οι επιπτώσεις της πανδημίας την προώθηση της καινοτομίας από τις επιχειρήσεις; Ήταν ανασταλτικός παράγοντας, «καταλύτης» ή «κατά συνθήκη κίνητρο» για την επιτάχυνση της ενσωμάτωσης της καινοτομίας στην εταιρική κουλτούρα των ελληνικών επιχειρήσεων;

Κωνσταντίνος Κόκκαλης: Πιστεύω ότι η περίοδος της πανδημίας θα καταγραφεί ιστορικά ως η περίοδος της εποχής μας με την μεγαλύτερη επιτάχυνση στην υιοθέτηση της καινοτομίας στον επιχειρηματικό τομέα παγκοσμίως. Οι επιχειρήσεις και οι άνθρωποί τους αναγκάσθηκαν να προσαρμοσθούν στα δεδομένα, που δημιούργησε η πανδημία, προκειμένου να συνεχίσουν την λειτουργία τους, ενώ πολλοί κλάδοι (όπως οι μεταφορές, τα δίκτυα επικοινωνιών, οι φαρμακοβιομηχανίες, η πληροφορική κλπ.) γνώρισαν τεράστια εξέλιξη καθώς οι ανάγκες που κλήθηκαν να καλύψουν επιτάχυναν έως και 5 χρόνια, σύμφωνα με μελέτες, την υιοθέτηση καινοτόμων μεθόδων, τεχνολογιών και μεταρρυθμίσεων.

S.M. Στην Ελλάδα υπάρχει «μια κρίσιμη μάζα νεοφυών επιχειρήσεων, χρηματοδοτικών εργαλείων και μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών» και «ευρεία πολιτική συναίνεση» όπως είχατε επισημάνει πρόσφατα. Υπάρχει επίσης και το απαραίτητο ανθρώπινο «κεφάλαιο», όπως έχει δείξει και το «brain drain» της τελευταίας δεκαετίας. Ποια πιστεύετε ότι είναι η πραγματική δυναμική της ελληνικής startup σκηνής στη χώρα μας;

Κωνσταντίνος Κόκκαλης: Η δημιουργία νεοφυών επιχειρήσεων στη χώρα δεν μπορεί να αποτελεί τον μοναδικό σκοπό της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα. Στόχος μας θα πρέπει να είναι η ενδυνάμωση του οικοσυστήματος αυτών των επιχειρήσεων, μέσω συνεργασιών με μεγαλύτερες επιχειρήσεις και κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων, ώστε να αποκτήσουν την ικανότητα μέσω της μεγέθυνσής τους και της απόκτησης εμπειρίας να βγουν στο στίβο του εγχώριου και παγκόσμιου επιχειρηματικού ανταγωνισμού. Σήμερα παρουσιάζεται μία μοναδική ευκαιρία για την χώρα μας, λόγω και των κεφαλαίων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, ώστε να μεγιστοποιήσει την δυναμική που έχει αποκτήσει το οικοσύστημα των startups, αξιοποιώντας το ανθρώπινο «κεφάλαιο» που διαθέτει η Ελλάδα και αναστρέφοντας το «brain drain» της προηγούμενης δεκαετίας.

S.M. Το ελληνικό οικοσύστημα των startups (νεοφυών επιχειρήσεων) φαίνεται ότι δεν έχει καταφέρει να αποκτήσει ακόμα το κρίσιμο «μέγεθος» ώστε να αποτελέσει σημείο αναφοράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως συμβαίνει με άλλες χώρες με μικρότερο ή παρόμοιο πληθυσμό με την Ελλάδα (π.χ. Εσθονία). Εκτιμάτε ότι μπορεί το ελληνικό οικοσύστημα να αναδειχθεί ανάμεσα στα κορυφαία της Ευρώπης;

Κωνσταντίνος Κόκκαλης: Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα καθυστέρησε, λόγω μιας – επί δεκαετίες – παρωχημένης ιδεολογίας, να αντιληφθεί την σημασία των νεοφυών επιχειρήσεων στην προώθηση της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας. Λόγω του γεγονότος ότι η ελληνική αγορά είναι μικρή, απαιτείται πολύ στοχευμένη στρατηγική για την μεγέθυνση του ελληνικού οικοσυστήματος, που προϋποθέτει – πάνω απ’ όλα – ισχυρή και συντονισμένη συνεργασία του ιδιωτικού τομέα, της ακαδημαϊκής κοινότητας και της Πολιτείας. Πιστεύω ότι έχουν γίνει από την σημερινή κυβέρνηση πολλές μεταρρυθμίσεις προς το σκοπό αυτό και αισιοδοξώ ότι θα συνεχισθεί η προσπάθεια για την παροχή κινήτρων (οικονομικά/φορολογικά, ενίσχυση έρευνας και συνεργασίας πανεπιστημίων/ επιχειρήσεων), ώστε σύντομα να αποκτήσουμε ένα σημαντικού μεγέθους οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων, που θα τοποθετήσει τη χώρα μας σε περίοπτη θέση σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

S.M. Μετά την επιτυχημένη εναρκτήρια εκδήλωση για την πρωτοβουλία «Innovative Greeks» του ΣΕΒ, πως εξελίσσεται το σημαντικό αυτό project; Και ποιες ενέργειες δρομολογούνται στην συνέχεια;

Κωνσταντίνος Κόκκαλης: Στόχος της πρωτοβουλίας «Innovative Greeks», που ξεκίνησε ο ΣΕΒ σε συνεργασία με την Endeavor, ήταν να ενώσει και να κινητοποιήσει όλους τους Έλληνες ανά τον κόσμο με αξιόλογη προσφορά στον χώρο της καινοτομίας, ερευνητές σε κάποια από τα σημαντικότερα Πανεπιστήμια του κόσμου, στελέχη μεγάλων πολυεθνικών, πετυχημένους επιχειρηματίες και επενδυτές και να τους δώσει την ευκαιρία να γνωριστούν μεταξύ τους και να συμβάλλουν με τις επαφές, τους πόρους και τα δίκτυά τους στην ταχύτερη ανάπτυξη των νεοφυών εταιρειών τεχνολογίας στην Ελλάδα. Η νέα παγκόσμια κοινότητα Innovative Greeks, που δημιούργησε ο ΣΕΒ και η Endeavor, μετρά πάνω από 10,000 μέλη από 45 χώρες. Ήδη, περίπου 500 Έλληνες της διασποράς συνεισφέρουν, ο καθένας με τον τρόπο του, στο ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας, αναμένεται δε να αυξηθεί ο αριθμός τους με αντίστοιχες εκδηλώσεις στο μέλλον.

S.M. Από την εμπειρία σας ως Πρόεδρος ενός τεχνολογικού ομίλου αλλά και μέλος του ΣΕΒ με μεγάλη εμπειρία στις νέες τεχνολογίες, πως εξηγείτε την έλλειψη εθνικής στρατηγικής για την προώθηση της ελληνικής καινοτομίας επί δεκαετίες ενώ στην ΕΕ και στις πλέον ανεπτυγμένες χώρες (G7,G20) σε όλο τον κόσμο αποτελεί -μαζί με τον ψηφιακό μετασχηματισμό – από τις βασικές προτεραιότητες;

Κωνσταντίνος Κόκκαλης: Ο Όμιλός μας ήδη από την ίδρυσή του το μακρινό 1977 υιοθέτησε την τεχνολογία και την καινοτομία στην καρδιά του μοντέλου ανάπτυξής του πραγματοποιώντας σημαντικές επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη των προϊόντων του καθιστώντας τα «state of the art», ενώ παράλληλα αξιοποίησε την επιχειρηματική του τεχνογνωσία για την διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου των δραστηριοτήτων του έχοντας σήμερα παρουσία στους τομείς των υποδομών της ενέργειας, των αμυντικών συστημάτων, της πληροφορικής, της τεχνητής νοημοσύνης, των κατασκευών, των υπηρεσιών κλπ. Στην πορεία αυτή είχαμε δίπλα μας τους εργαζόμενους που συνέβαλαν με τις γνώσεις τους και τις δεξιότητές τους. Αυτή η στρατηγική ανάπτυξης, όπως και άλλων εταιριών του ΣΕΒ σε διαφορετικούς τομείς, δεν έτυχε της πολιτειακής υποστήριξης καθώς όπως προανέφερα η έννοια της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα παρέμενε επί δεκαετίες μία παρεξηγημένη έννοια. Είναι προφανές ότι η στάση αυτή της πολιτείας δεν επέτρεπε την ύπαρξη μιας αντίστοιχης εθνικής πολιτικής που θα επιβράβευε την επιχειρηματική καινοτομία του ιδιωτικού τομέα. Σήμερα παρόλα αυτά η χώρα μας πραγματοποιεί «άλματα» προκειμένου να κερδίσει το χαμένο έδαφος έχοντας και την στήριξη του ΣΕΒ που έχει θέσει ως κορυφαίες προκλήσεις:

-τον ψηφιακό μετασχηματισμό
-την πράσινη μετάβαση και βιώσιμη ανάπτυξη
-την ενίσχυση των δεξιοτήτων στη σύγχρονη αγορά εργασίας.

S.M. Πως πιστεύετε ότι μπορεί να γίνει ουσιαστική και αποτελεσματική διασύνδεση των ελληνικών επιχειρήσεων και βιομηχανιών με το οικοσύστημα των startups της χώρας μας, για την μεταφορά καινοτομίας;

Κωνσταντίνος Κόκκαλης: Ένα σημαντικό βήμα για την ουσιαστική και αποτελεσματική διασύνδεση των ελληνικών επιχειρήσεων και βιομηχανιών με το οικοσύστημα των startups της χώρας μας και την μεταφορά καινοτομίας πιστεύω ότι έχει, ήδη, δρομολογηθεί με την προσπάθεια της πολιτείας για τη δημιουργία Κέντρου Καινοτομίας στην Αθήνα με την αξιοποίηση των παλαιών εγκαταστάσεων του εργοστασίου της ΧΡΩΠΕΙ. Η ολοκλήρωση του Κέντρου Καινοτομίας και η σωστά σχεδιασμένη εγκατάσταση σ’ αυτό ερευνητικών τμημάτων μεγάλων επιχειρήσεων και νεοφυών startups θα δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον συνεργασίας και θα επιταχύνει την μεταφορά καινοτομίας μεταξύ τους. Επιπλέον, παράγοντες που θα επιδράσουν αποτελεσματικά στην εν λόγω διασύνδεση αποτελούν:

-Η δημιουργία του Εθνικού Μητρώου νεοφυών επιχειρήσεων Elevate Greece
-Η ίδρυση του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Καινοτομίας
-Η θεσμοθέτηση προγράμματος βιομηχανικών διδακτορικών.

S.M. Απαιτούνται κίνητρα από την πλευρά της Πολιτείας (για την διασύνδεση startups και βιομηχανιών) ή συγκεκριμένες δράσεις τόσο από την Πολιτεία όσο και από θεσμικούς φορείς και οργανισμούς, όπως ο ΣΕΒ;

Κωνσταντίνος Κόκκαλης: Για τη διασύνδεση των νεοφυών επιχειρήσεων με την βιομηχανία, η Επιτροπή Καινοτομίας του ΣΕΒ δημιούργησε την πρωτοβουλία «Innovation Ready». Μέσω της πρωτοβουλίας αυτής επιτυγχάνεται η εστιασμένη προβολή νέων καινοτόμων επιχειρήσεων και ευρεσιτεχνιών που επιζητούν συνεργασίες με τη βιομηχανία και τις οργανωμένες επιχειρήσεις για συν-ανάπτυξη, πιλοτική εφαρμογή, διανομή του προϊόντος τους ή ακόμη και για αρχική χρηματοδότηση. Για εμάς ο στόχος θα έχει επιτευχθεί όταν ευοδωθούν τέτοιες δυναμικές συνεργασίες! Έχουμε, ήδη, υλοποιήσει τρία πετυχημένα matchmaking events για τις Βιοιατρικές Τεχνολογίες, για λύσεις Industry 4.0 & Logistics 4.0 και για την Κυκλική Οικονομία & την Ενέργεια, ενώ στις 8 Ιουλίου θα γίνει η 4η συνάντηση δικτύωσης με θέμα τις τεχνολογίες αγροδιατροφής. Ήδη, έχουμε διοργανώσει πάνω από 40 business to business (Β2Β) συναντήσεις για τη διερεύνηση συνεργασιών. Κάποιες από αυτές προχωρούν και ευελπιστούμε ότι θα καρποφορήσουν.

S.M. Τέλος, για το ζήτημα της σύνδεσης της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με την έρευνα και την επιχειρηματικότητα. Ως συμπρόεδρος της Επιτροπής Καινοτομίας του ΣΕΒ, με ποιό τρόπο θεωρείτε ότι μπορεί να ενδυναμωθεί η σχέση έρευνας/καινοτομίας, (ανώτερης και ανώτατης) εκπαίδευσης και επιχειρηματικότητας, ώστε να μην αποτελεί την εξαίρεση αλλά τον κανόνα στην χώρα μας;

Κωνσταντίνος Κόκκαλης: Σήμερα παρατηρείται μεγάλη υστέρηση στην αξιοποίηση της γνώσης και της έρευνας που παράγεται από τα πανεπιστήμιά μας. Ειδικότερα παρατηρείται το φαινόμενο η Ελλάδα να είναι ψηλά σε δείκτες επιστημονικών δημοσιεύσεων και χαμηλά σε αντίστοιχους δείκτες καταχώρησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Τα πανεπιστήμιά μας θα πρέπει να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην ενδυνάμωση της σχέσης έρευνας/καινοτομίας, εκπαίδευσης και επιχειρηματικότητας μέσω του ανασχεδιασμού των δομών και της λειτουργίας τους με στόχο τη σύνδεσή τους με την αγορά και τη συνεργασία τους με τις επιχειρήσεις.

Ενέργειες που εκτιμώ ότι θα συμβάλλουν θετικά προς το σκοπό αυτό είναι:

• Πέραν των κριτηρίων της ικανότητας διδασκαλίας και του αριθμού των δημοσιεύσεων, για την πρόσληψη, αξιολόγηση και ακαδημαϊκή εξέλιξη του διδακτικού/ερευνητικού προσωπικού των πανεπιστημίων, θα μπορούσαν να προτεθούν και νέα κριτήρια, όπως:
  – Ο αριθμός κατάθεσης/έγκρισης αιτήσεων ευρεσιτεχνίας
  – Η δημιουργία νεοφυών επιχειρήσεων (spin -offs)
  – Η μεταφορά τεχνολογίας προς επιχειρήσεις
• Η ίδρυση περιορισμένου αριθμού Γραφείων Μεταφοράς Τεχνολογίας (Technology Transfer Offices) στα πανεπιστήμια, αρχικά ίσως ενός κεντρικού στην Αττική, που θα στελεχωθούν από υψηλής εμπειρίας και τεχνογνωσίας εξειδικευμένο και υψηλόμισθο προσωπικό.
• Η υποχρεωτική απασχόληση φοιτητών (μέσω internships) σε επιχειρήσεις
• Η εισαγωγή μαθημάτων προγραμματισμού (coding) και επιχειρηματικότητας στην ανώτερη εκπαίδευση.