Τα επιτυχημένα συνεργατικά σχήματα (clusters) πυλώνας ανάπτυξης για την ελληνική βιομηχανία

Άρθρο κ. Χρήστου Βασιλάκου, Senior Advisor Τομέας Βιομηχανίας, Ανάπτυξης, Τεχνολογίας & Καινοτομίας ΣΕΒ, στην One Voice

Μετά από μία παρατεταμένη περίοδο διαδοχικών κρίσεων, η εγχώρια βιομηχανία παραμένει ζωτικός πυλώνας ανάπτυξης, κεντρικός φορέας επενδυτικής κινητοποίησης (υπεύθυνη για το περίπου 1/4 των συνολικών επενδύσεων στην οικονομία), πηγή σταθερών θέσεων εργασίας (≈12% της συνολικής απασχόλησης) και κινητήριος μοχλός του εξαγωγικού εμπορίου (88% επί του συνόλου των εξαγωγών αγαθών).

Παραμένει όμως σημαντική η απόσταση για την επίτευξη ουσιαστικής σύγκλισης, σε όρους ανταγωνιστικότητας, με τον μ.ο. της Ε.Ε., παρά τον υψηλό βαθμό προσαρμοστικότητας και τη θετική πορεία της ελληνικής βιομηχανίας τα τελευταία χρόνια,

Υπό αυτό το πρίσμα, χρειάζεται εντατικοποίηση του ενάρετου κύκλου δομικών μεταρρυθμίσεων, με βασικές κατευθύνσεις τη ριζική απλοποίηση της γραφειοκρατίας, τη γεφύρωση του χάσματος δεξιοτήτων και τη στήριξη επενδύσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας σε τεχνολογίες αιχμής.

Πέραν όμως των «συμβατικών» μεταρρυθμιστικών πολιτικών & εργαλείων, είναι αναγκαία η εδραίωση μιας ευρύτερης συνεργατικής κουλτούρας, με απώτερο στόχο την απελευθέρωση  της αναξιοποίητης  δυναμικής των βιομηχανικών οικοσυστημάτων.

Στο πλαίσιο αυτό, η οικοδόμηση επιχειρηματικών δικτύων, με τη συμμετοχή των βιομηχανικών επιχειρήσεων, της ακαδημαϊκής / ερευνητικής κοινότητας, των νεοφυών επιχειρήσεων και τη στήριξη του δημοσίου τομέα, λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής ανάπτυξης και επιταχυντής προσαρμογής στις απαιτήσεις της πράσινης και ψηφιακής πρόκλησης. Τα επιχειρηματικά δίκτυα παράγουν αξία, ενδυναμώνουν την ανταγωνιστικότητα και την εξαγωγική ικανότητα των μελών τους, με δράσεις που υποστηρίζουν τη  συνεπένδυση για την ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρηματικών πρακτικών, την συναξιοποίηση υποδομών και δικτύων και τη σύναψη αμοιβαία αποδοτικών συνεργασιών.

Υπολογίζεται ότι στην Ευρώπη δραστηριοποιούνται, συνολικά άνω των 1.500 επιχειρηματικών/ βιομηχανικών δικτύων (clusters), ενώ η ΕΕ προωθεί πρωτοβουλίες και εργαλεία διευκόλυνσης ανάπτυξης των επιχειρηματικών δικτύων, όπως είναι η πλατφόρμα European Cluster Collaboration Platform. Ενδεικτικά είναι τα διεθνή παραδείγματα ανάπτυξης επιτυχημένων επιχειρηματικών δικτύων στην Βαυαρία και  στην Χώρα των Βάσκων, με σημαντικά οφέλη για τους συμμετέχοντες, αναφορικά με τις οικονομικές και εξαγωγικές τους επιδόσεις.

Η ευκαιρία της κυκλικής οικονομίας

Ο ΣΕΒ εκτιμά ότι στη χώρα μας υπάρχουν ευνοϊκές προοπτικές σχηματισμού επιχειρηματικών δικτύων με αντικείμενο την αναβάθμιση και αναπαραγωγή των πρακτικών κυκλικής οικονομίας. Εστιάζουν στην προώθηση της βιομηχανικής συμβίωσης, όπου δηλαδή μία βιομηχανική μονάδα μπορεί να χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη τα απόβλητα μίας άλλης επιχείρησης. Αφορούν επιχειρήσεις από ένα ευρύ φάσμα κλάδων (τρόφιμα, διαχείριση αποβλήτων, συσκευασία, βιοαέριο, καλλυντικά, χημική βιομηχανία, ζωοτροφές).

Η δημιουργία ενός υποστηρικτικού πλαισίου, το οποίο περιλαμβάνει δράσεις όπως είναι η ανάπτυξη ερευνητικών προγραμμάτων, οι συμπράξεις με νεοφυείς επιχειρήσεις για τη βέλτιστη αποδοτικότητα πόρων & διαχείριση αποβλήτων, η  συνεκμετάλλευση υποδομών για Ε&Α, τα κοινά συστήματα συλλογής αποβλήτων και η από κοινού ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων, μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών βιομηχανιών, και παράλληλα να διευκολύνει την προσαρμογή τους στις απαιτήσεις της κυκλικής οικονομίας.

Ο ΣΕΒ έχει έγκαιρα αναγνωρίσει τα ουσιαστικά οφέλη που πηγάζουν από την ανάπτυξη συνεργατικών σχημάτων τόσο για τις ελληνικές βιομηχανικές επιχειρήσεις όσο και γενικότερα για την εθνική οικονομία. Με αφετηρία την πρωτοβουλία ανάπτυξης του  επιχειρηματικού δικτύου κυκλικής οικονομίας, έχει αναλάβει σειρά δράσεων ενημέρωσης και κινητοποίησης των βιομηχανικών επιχειρήσεων, των νεοφυών επιχειρήσεων από το ευρύ δίκτυο του ΣΕΒ, καθώς και των πανεπιστημιακών / ερευνητικών ιδρυμάτων που μπορούν να συνδράμουν την προσπάθεια.