Τηλεργασία, θέσεις εργασίας και εισοδήματα
Άρθρο κας Κατερίνας Δασκαλάκη, Διευθύντριας Τομέα Εργασιακών Σχέσεων ΣΕΒ, στη Ναυτεμπορική
Είναι πλέον κοινά παραδεκτό ότι η εξ’ αποστάσεως εργασία, και δη η τηλεργασία, παραμένει ως μία βασική μορφή απασχόλησης στη νέα εργασιακή πραγματικότητα. Το για πόσο χρόνο όμως θα συνεχίσει, για ποιες θέσεις εργασίας και με ποια μορφή (υβριδική ή αμιγώς εξ΄ αποστάσεως εργασία) είναι ερώτημα που δεν έχει ξεκάθαρη απάντηση. Το ερώτημα μάλιστα αυτό απασχολεί παγκοσμίως τις επιχειρήσεις και, μάλιστα, με εκ διαμέτρου αντίθετες εφαρμοζόμενες πρακτικές ακόμη και σε κλάδους που η τηλεργασία φάνταζε μέχρι πριν λίγο καιρό ως η ιδανική λύση. Όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα του ΣΕΒ, στην Ελλάδα σε δείγμα >250 επιχειρήσεων, το υβριδικό μοντέλο εργασίας εφαρμόζεται ήδη/θα εφαρμοστεί στο άμεσο μέλλον από το 85% όσων συμμετείχαν στην έρευνα, ενώ ταυτόχρονα σε ίδιο ποσοστό το επιθυμούν και οι εργαζόμενοι.
Τα παραπάνω συναρτώνται απολύτως με το περιεχόμενο των επαγγελμάτων και των θέσεων εργασίας κάθε επιχείρησης, ως δυνατότητα τηλεργασίας, και με τις εφαρμοζόμενες πρακτικές των επιχειρήσεων, ως πολιτικές ανθρώπινου δυναμικού. Όπως έχει αναλυθεί από τον ΣΕΒ, με βάση την μεθοδολογία του Joint Research Centre (JRC), από τα συνολικά 120 επαγγέλματα (3ψηφιος ISCO) της διεθνούς κατηγοριοποίησης επαγγελμάτων, μόλις τα 24 έχουν πλήρη δυνατότητα, τα 40 επαγγέλματα έχουν μερική δυνατότητα, ενώ τα 56, δηλαδή σχεδόν το 50%, δεν έχουν καμία δυνατότητα τηλεργασίας. Για την Ελλάδα (ΕΛΣΤΑΤ 2019), από το σύνολο των 3.911.031 απασχολούμενων στη Ελλάδα το 18,8% (734.667) απασχολείται σε επαγγέλματα με πλήρη δυνατότητα τηλεργασίας, το 38,8% (1.517.643) έχει μερική δυνατότητα τηλεργασίας, ενώ οι 1.658.721, δηλαδή το 42,4% απασχολείται σε επαγγέλματα που δεν έχουν καμία δυνατότητα τηλεργασίας.
Από την άλλη, όσοι εντάσσονται σε σύστημα τηλεργασίας (υβριδικό ή πλήρες) δεν πρέπει να διαφοροποιούνται από πλευράς συνολικών οικονομικών απολαβών από τους λοιπούς εργαζόμενους για την ίδια θέση. Η τηλεργασία όμως ενδεχομένως να έχει διαφοροποιήσει κάποιες από τις οικειοθελείς παροχές που σχετίζονται με την φυσική παρουσία στις εγκαταστάσεις των επιχειρήσεων, όπως ενδεικτικά κάλυψη μεταφορικών εξόδων διοδίων, καυσίμων κλπ. Και στο επίπεδο των συλλογικών συμβάσεων εργασίας (κλαδικών, επιχειρησιακών) που συνάπτονται τα τελευταία χρόνια, είναι σαφέστερα οριοθετημένος ο τρόπος με τον οποίο καλύπτεται/συντηρείται το κόστος εξοπλισμού για όσους τηλεργάζονται. Αντίστοιχα όπως προκύπτει από διεθνείς έρευνες, οι περισσότεροι τηλεργαζόμενοι αξιολογούν ως θετική επίδραση στα εισοδήματα τους την μείωση εξόδων που σχετίζονται με την μετακίνηση και τις συναφείς δαπάνες για την εργασία στις εγκαταστάσεις των επιχειρήσεων.
Με τις νέες τεχνολογίες, τις σύγχρονες μορφές οργάνωσης εργασίας και τον εκσυγχρονισμό και μετασχηματισμό των αντικειμένων και των θέσεων εργασίας, η επέκταση της αξιοποίησης της τηλεργασίας δύναται να βελτιώσει σημαντικά το μείγμα θέσεων εργασίας υψηλής προστιθέμενης αξίας με άμεση επίδραση στην παραγωγικότητα και διεθνή ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Ο ΣΕΒ, ήδη, με την εμφάνιση της πανδημίας εξέδωσε οδηγό εφαρμογής για την τηλεργασία με χρήσιμες πληροφορίες για εργαζόμενους και επιχειρήσεις, έχει εκπονήσει μελέτη (SR) για τα επαγγέλματα με δυνατότητες τηλεργασίας και τον περασμένο Δεκέμβριο οργάνωσε ειδικό συνέδριο για τις νέες προκλήσεις στην εφαρμογή της τηλεργασίας.
