Το νέο πλαίσιο χρηματοδότησης
Άρθρο κ. Κωνσταντίνου Κωνσταντίνου, Γενικού Διευθυντή, Συμβούλιο ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, στην Εφημερίδα των Συντακτών
Οι επερχόμενες μεταβολές στο πλαίσιο χρηματοδότησης, σε συνδυασμό με την αναμενόμενη δημοσιοποίηση τον Ιούλιο του επικαιροποιημένου πλαισίου για την κλιματική αλλαγή (fit for 55) αποτελούν πυλώνες με τους οποίους επιχειρείται η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα, με πρώτο σταθμό την μείωση κατά 55% των εκπομπών ΑτΘ μέχρι το 2030.
Επιβεβαιώνοντας την ουσιαστική της δέσμευση στη συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση θέτει την «Πράσινη Συμφωνία» ως τον οδικό χάρτη προς την κλιματική ουδετερότητα – την επίτευξη, δηλαδή, μηδενικού ισοζυγίου μεταξύ εκπομπών και απορροφήσεων αεριών του θερμοκηπίου (ΑτΘ) έως το 2050. Προχωρά δε, ήδη, στην αναδιαμόρφωση ενός πλαισίου πολιτικών για την επίτευξη νέου ενδιάμεσου στόχου μείωσης εκπομπών ΑτΘ κατά τουλάχιστον 55%, έναντι του ισχύοντος 40%, μέχρι το 2030.
Για να ανταπεξέλθουν και να επενδύσουν στην Πράσινη Ανάπτυξη, οι επιχειρήσεις χρειάζονται την διαμόρφωση και την υλοποίηση επαρκούς πλαισίου πολιτικών, που θα σταθμίζει αποτελεσματικά την κλιματική φιλοδοξία με την προάσπιση της ανταγωνιστικότητας και την δίκαιη κοινωνική μετάβαση. Σε μια τέτοιου μεγέθους πρόκληση, είναι σαφές ότι πέραν της πρόβλεψης ότι το 30% του Μακροπρόθεσμου Προϋπολογισμού της Ε.Ε. 2021 – 2027 θα κατευθυνθεί σε δράσεις για το κλίμα και το περιβάλλον, θα απαιτηθεί και η ισχυρή συμβολή του ιδιωτικού χρηματοπιστωτικού τομέα στην ανεύρεση κεφαλαίων που θα επενδυθούν για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας. Ενδεικτικά, μόνο στο ενεργειακό σύστημα εκτιμάται ότι η ανάγκη επιπρόσθετων ετήσιων επενδύσεων ανέρχεται στα € 350 δις για την περίοδο 2021-2030, σε σχέση με την δεκαετία 2011-2020.
Η E.E., μέσω του Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR), έχει ήδη ξεκινήσει την προσπάθεια διαμόρφωσης πλαισίου για την διάθεση των κονδυλίων αυτών. Προβλέπεται να θεσπιστούν κριτήρια ταξινόμησης (taxonomy) επενδυτικών σχεδίων σχετιζόμενα με έξι περιβαλλοντικούς στόχους: μετριασμός της κλιματικής αλλαγής, προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, βιώσιμη χρήση και προστασία των υδάτινων και θαλάσσιων πόρων, μετάβαση στην κυκλική οικονομία, πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης και προστασία της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων.
Σήμερα, η ταξινομία καλύπτει, ήδη, 13 οικονομικές δραστηριότητες στους δύο πρώτους στόχους, προβλέποντας την αρχή «μη πρόκλησης βλάβης» για τους υπόλοιπους, ενώ οι επιχειρήσεις ήδη καλούνται από το 2022 να γνωστοποιούν στοιχεία σχετικά με το βαθμό που οι δραστηριότητές τους πληρούν τα κριτήρια της ταξινομίας.
Παράλληλα, η Ε.Ε. αναβαθμίζει το υφιστάμενο πλαίσιο δημοσίευσης μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών, μέσω της οδηγίας Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), καθιστώντας το απαιτητό σε μεγαλύτερο πλήθος επιχειρήσεων και θέτοντας πιο εξειδικευμένες απαιτήσεις ως προς την αναφορά και την πιστοποίηση των αναφερόμενων στοιχείων. Πλέον, η δημοσιοποίηση των μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών στους τρεις πυλώνες «Περιβάλλον», «Κοινωνία» και «Διακυβέρνηση» (ESG) θα αποτελεί απαραίτητο συστατικό για την συνολική αξιολόγηση της επίδοσης και του αντικτύπου της δραστηριότητάς της επιχειρήσεις στο περιβάλλον και την κοινωνία από επενδυτές, μετόχους και λοιπά ενδιαφερόμενα μέρη. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της E.E., το νέο πλαίσιο καθιστά υπόχρεες στη σχετική πληροφόρηση σχεδόν πενταπλάσιο αριθμό επιχειρήσεων από ότι ισχύει σήμερα.
Ενόψει, λοιπόν της διαμόρφωσης του νέου πλαισίου, ως βασικά ζητούμενα προκύπτουν η πληρότητα, η αντικειμενικότητα και η δυνατότητα αξιοποίησής του ως εργαλείο λήψης επενδυτικών αποφάσεων. Το εγχείρημα είναι εκ φύσεως πολύπλοκο, δεδομένης της διαφορετικής δυναμικής κάθε επιχειρηματικού κλάδου ή των αντικειμενικών περιορισμών που θέτει η εκάστοτε παραγωγική διεργασία.
Ήδη, πολλές επιχειρήσεις και στην χώρα μας, προχωρούν συστηματικά σε δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών στοιχείων, βάσει διαφορετικών προτύπων, όπως του Global Reporting Initiative, του Sustainability Accounting Standards Board, του International Integrated Reporting Council, της Task Force on Climate-related Financial Disclosures, ή του Carbon Disclosure Standards Board. Η αξιοποίηση της παραπάνω εμπειρίας, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο φόρτος συλλογής, επεξεργασίας και δημοσιοποίησης εκθέσεων αναφοράς έναντι πολλαπλών απαιτήσεων και να διευκολυνθούν οι νεοσεισερχόμενες επιχειρήσεις να προσαρμοστούν ταχύτερα και ευκολότερα, είναι εξαιρετικά σημαντική.
Ο προγραμματισμός επενδύσεων στη βιομηχανία είναι μια σύνθετη διαδικασία με μακροπρόθεσμο ορίζοντα και απαιτεί ένα όσο το δυνατόν προβλέψιμο κανονιστικό πλαίσιο, που είναι και το ζητούμενο στην μεταβατική αυτή περίοδο. Η χρηματοδότηση θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην υλοποίηση των απαραίτητων επενδύσεων και πρέπει να μπορέσει να συμβάλει, στη μείωση των εκπομπών ΑτΘ από όλους τους κλάδους της οικονομίας. Επίσης, οφείλει να συμβάλει και στην ομαλή μετάβαση σε ένα ενεργειακό μίγμα χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος με λογικό κόστος, στην έρευνα και ανάπτυξη τεχνολογιών που, εφόσον, υιοθετηθούν σε μεγάλη κλίμακα θα συμβάλλουν στην μετάβαση και στην ανάπτυξη των απαραίτητων ψηφιακών εφαρμογών συλλογής και διαχείρισης δεδομένων.
Για την επίτευξή της, με όρους ανάπτυξης και δίκαιης μετάβασης θα χρειαστούν συγκλίσεις σε κοινές αποφάσεις, όχι πάντα εύκολες, όπως καταδείχθηκε στην πρόσφατη εκτελεστική πράξη για την ταξινομία, αλλά και πίεση σε άλλες μεγάλες, παγκόσμιες οικονομίες για αντίστοιχες δεσμεύσεις και προγράμματα. Άλλωστε, η Ε.Ε. συνεισφέρει κάτω από 10% των παγκόσμιων εκπομπών ΑτΘ με τον υπαρκτό κίνδυνο απώλειας επενδύσεων σε χώρες χωρίς κλιματικές δεσμεύσεις (κίνδυνος διαρροής άνθρακα) να αυξάνεται, όσο αυξάνεται η κλιματική φιλοδοξία. Λόγω δε της γεωγραφικής μας θέσης, η αντιμετώπιση της «διαρροής άνθρακα» έχει ειδική βαρύτητα για την χώρα μας.
