«Το νέο σκληρό νόμισμα» – Άρθρο κ. Χρήστου Α. Ιωάννου, Διευθυντή τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ, στα Νέα, 26/2/2021
Το νέο σκληρό νόμισμα για να ευημερήσει η χώρα και οι πολίτες της είναι αυτό που στην ευρωπαϊκή καθομιλουμένη ονομάζεται skills, στην ελληνική καθομιλουμένη αποκαλείται δεξιότητες, και στον Αριστοτέλη ορίζεται ως δύναμις (διακριτή της θεωρητικής γνώσης που όριζε ως επιστήμη).
Όπως το αξιόπιστο νόμισμα είναι υπόσχεση ανταμοιβής πιστοποιημένης αξίας, το ίδιο ισχύει και για το ανθρώπινο κεφάλαιο, τους τίτλους παιδείας, τις ικανότητες, τις εργασιακές ικανότητες, τις δεξιότητες. Το σύγχρονο σκληρό νόμισμα είναι το τι ξέρεις να κάνεις και η αναγνώρισή του στην αγορά εργασίας, στην οικονομία, την σύγχρονη κοινωνία. Κατ’ αρχήν η δύναμις. Και εν συνεχεία η επιστήμη.
Τρισεκατομμύρια πόρων κινούνται διεθνώς αναζητώντας επικερδείς επενδύσεις, πολλά από αυτά επενδύονται με αρνητικές αποδόσεις. Αυτό που λείπει δεν είναι οι επενδυτικοί πόροι, διεθνώς, αλλά οι κατάλληλοι ελληνικοί διάδρομοι προσγειώσεως όπου αυτοί –ένα κλάσμα των τρισεκατομμυρίων- θα μπορούν να προσεγγίσουν.
Συνήθως που κατευθύνονται τα κεφάλαια που δεν είναι καιροσκοπικά βραχυπρόθεσμης απόδοσης; Κυρίως κατευθύνονται στο ανθρώπινο κεφάλαιο, ακολουθώντας και δημιουργώντας το νέο κύμα στην οικονομία της γνώσης, του «κεφαλαίου που στηρίζεται στην γνώση». Ακολουθούν επίσης τις διεθνείς αλυσίδες αξίας, τις μεγάλες αγορές, και το συγκριτικά χαμηλό κόστος.
Δεν είμαστε στις μεγάλες αγορές, αλλά είμαστε μικρό μέρος μιας μεγάλης κοινής αγοράς διεθνώς – της ΕΕ, με ελεύθερη πρόσβαση σε αυτήν. Δεν είμαστε, ούτε μπορούμε, ούτε θέλουμε, να είμαστε χαμηλού κόστους για προϊόντα χαμηλής προστιθέμενης αξίας. Μπορούμε όμως να διεκδικήσουμε θέσεις στις νέες διεθνείς αλυσίδες αξίας, επενδύοντας στο ανθρώπινο κεφάλαιο, στην ευελιξία και στην καινοτομία.
Το ανθρώπινο κεφάλαιο είναι κατ’ αρχήν δύναμις, και εν συνεχεία επιστήμη. Επίσης είναι κυρίως η δύναμις που παράγει την καινοτομία. Σύμφωνα με την έρευνα για την καινοτομία στην Ευρώπη, το 4% των καινοτομικών εφαρμογών βασίζεται στην ακαδημαϊκή έρευνα. Η πιο σημαντική πηγή καινοτομιών είναι οι επαφές με πελάτες και τα δίκτυα των επιχειρήσεων που, αλληλοεπιδρώντας, παράγουν το 96% των καινοτομικών εφαρμογών για να ανταποκριθούν σε πρακτικές ανάγκες.
Για την ευημερία της χώρας στον σύγχρονο κόσμο που αλλάζει με ρυθμούς επαναστατικούς, μας χρειάζεται και η δύναμις και η επιστήμη. Για να τις έχουμε πρέπει να καλύψουμε μείζονα ελλείμματα επαγγελματικής παιδείας και σύγχρονης παιδείας. Για να μπορέσουμε να κάνουμε αυτό που στην ευρωπαϊκή καθομιλουμένη λέγεται reskilling και upskilling, πρέπει να έχουμε και στοιχειώδεις λειτουργίες skilling: εντέλει να έχουμε παροχή επαγγελματικής παιδείας και παιδείας που συνδυάζει την παράδοση με την καινοτομία.
Αυτό δεν είναι συμβατό με το υφιστάμενο εκπαιδευτικό βασίλειο ανορθολογισμών όπου:
- οι νέοι Έλληνες περνούν τις περισσότερες ώρες παγκοσμίως στις αίθουσες διδασκαλίας το πρωί, και στα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα το απόγευμα και το βράδυ (αν και, ως γνωστόν, όταν πλησιάζουν οι πανελλήνιες το εικονικό του πρωινού συγκλίνει στο φροντιστηριακό υποκαθιστάμενο πλήρως δια των απουσιών),
- σχεδόν όλοι βγαίνουν αριστούχοι από τα λύκεια αλλά οι κατατακτήριες πανελλήνιες αποδεικνύουν την πλασματικότητα αυτής της αξιολόγησης,
- η σχολική διαρροή δεν συμβαίνει στην διάρκεια της 12ετούς εκπαίδευσης, αλλά στην ανολοκλήρωτη τριτοβάθμια, και στις αποφοιτήσεις άνευ αντικειμένου,
- με αποτέλεσμα οι απόφοιτοι ΙΕΚ που απασχολούνται στην αγορά εργασίας είναι σε ποσοστό 25% απόφοιτοι ΑΕΙ, που επέστρεψαν σε εκπαίδευση χαμηλότερης βαθμίδας,
- και στις ΕΠΑΣ ΟΑΕΔ, που προορίζονται για αποφοίτους γυμνασίου, 8 στους 10 μαθητές να είναι απόφοιτοι λυκείου, ενίοτε και μερικοί φοιτητές ΑΕΙ.
Με δύο λόγια το εκπαιδευτικό βασίλειό μας, παρά τις χιλιάδες φωτεινές εξαιρέσεις, παράγει πολλές περισσότερες χιλιάδες μικρές εκπαιδευτικές οδύσσειες. Αντί να παράγει παιδεία και επαγγελματική παιδεία, παράγει, εκτενώς, αποειδίκευση και ανειδίκευτους. Για να ανταποκριθεί στις ανάγκες των καιρών και της ευημερίας των νέων πολιτών, εκτός από την βάσανο της αξιολόγησης, διότι «με όποιον δάσκαλο καθίσεις τέτοια γράμματα θα μάθεις», καλείται να βελτιώσει τις σχέσεις του με την εγχώρια παραγωγή και την δημιουργία. Για να καλύπτονται οι ανάγκες διατήρησης και αναβάθμισης της εγχώριας ανταγωνιστικής και εξωστρεφούς παραγωγής.
Υιοθετώντας και την μάθηση με βάση την εμπειρία και την εργασία, παρέχοντας επαγγελματική παιδεία και παιδεία, τροφοδοτώντας τους νέους με το νέο σκληρό νόμισμα: skills, δεξιότητες, δυνάμεις, παιδεία. Ταυτόχρονα, με την επαναπροσέλκυση του ανθρωπίνου κεφαλαίου που διέρρευσε την τελευταία 10ετία, και την καλλιέργεια δυναμικής μεταρρυθμίσεων και καινοτομίας, για την δημιουργία διαδρόμων προσγείωσης ενός κλάσματος των τρισεκατομμυρίων που αναζητούν παραγωγικές επενδύσεις «κεφαλαίου που στηρίζεται στην γνώση».
