Βιομηχανία 4.0: Είμαστε έτοιμοι να γίνουμε Ευρώπη; -Άρθρο του Δρ Γιώργου Ξηρογιάννη Αναπλ. Γενικού Διευθυντή του ΣΕΒ στο Βήμα της Κυριακής, 1/12/2019

Η 4η βιομηχανική επανάσταση δημιουργεί νέες συνθήκες ανταγωνισμού αλλά απαιτεί συντονισμένη προσαρμογή. Ήδη, 19 χώρες της ΕΕ-28 υλοποιούν προγράμματα μετάβασης, με επίκεντρο τη σύμπραξη δυνάμεων δημοσίου τομέα, βιομηχανίας και έρευνας. Όμως, ελάχιστες από αυτές τις πρακτικές εφαρμόζονται στην Ελλάδα με την απουσία πυξίδας για τη Βιομηχανία 4.0 να είναι πλέον εμφανής. Είτε με αφετηρία τη βιομηχανία (όπως στις περισσότερες χώρες), είτε την Πολιτεία, η πληθώρα καλών πρακτικών για τη μετάβαση στη Βιομηχανία 4.0 μπορούν, και πρέπει, να υιοθετηθούν στην Ελλάδα.

Ένα εθνικό πρόγραμμα «Βιομηχανία 4.0» καλείται να απαντήσει σε τρεις κρίσιμες προκλήσεις. Πρώτη πρόκληση είναι η δρομολόγηση επενδύσεων σε σύγχρονες τεχνολογίες και όχι σε συστήματα ξεπερασμένων δυνατοτήτων. Με λίγες εξαιρέσεις, η Ελλάδα συνεχίζει να εστιάζει στην αυτοματοποίηση, στην τυποποίηση και στη μείωση του κόστους, δηλαδή σε στόχους της 3ης βιομηχανικής επανάστασης.  Αποτέλεσμα είναι η χαμηλή ψηφιακή ωριμότητα των επιχειρήσεων (26οι στην ΕΕ).  Η Βιομηχανία 4.0 εστιάζει σε διασυνδεδεμένες ευφυείς μηχανές.  Η τεχνητή νοημοσύνη, το διαδίκτυο των μηχανών, η εικονική πραγματικότητα, κτλ, διασυνδέουν άμεσα πελάτες, προμηθευτές, αποθήκες, παραγωγή, διανομή και πωλήσεις καταργώντας τα στενά όρια των παραδοσιακών γραμμών παραγωγής.

Δεύτερη πρόκληση είναι ο όγκος των επενδύσεων. Η υπόλοιπη ΕΕ, ήδη, αναδιατάσσει τη βιομηχανική παραγωγή. Τεχνολογικές και μηχανολογικές επενδύσεις καταλαμβάνουν το 28% του συνόλου στη Γαλλία, 30% στη Γερμανία, 32% στην Ισπανία, 33% Πορτογαλία, 42% στην Ιταλία. Ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 31%, ενώ στην Ελλάδα παραμένουν στο 13%. Ανακάμπτουν, σταδιακά, αλλά παραμένουν δέσμιες των αδυναμιών του επενδυτικού περιβάλλοντος και της απουσίας βιομηχανικής πολιτικής.

Η σημαντικότερη πρόκληση όμως είναι η εμπέδωση ότι οι δημόσιες πολιτικές και η βιομηχανία είναι από την ίδια πλευρά της εξίσωσης. Η αναγκαία μετάβαση στη Βιομηχανία 4.0 προϋποθέτει σύνθετες μορφές συνεργασιών μεταξύ ιδιωτικού τομέα, Πολιτείας, οικοσυστημάτων καινοτομίας και εκπαιδευτικού συστήματος. Στην υπόλοιπη ΕΕ, οι Πλατφόρμες Συνεργασίας αναλαμβάνουν το συντονισμό της μετάβασης στη Βιομηχανία 4.0, με ιδιαίτερα ενεργό ρόλο της βιομηχανίας. Για αυτό, ο ΣΕΒ έχει ήδη καλέσει τα συναρμόδια Υπουργεία σε συζήτηση για την από κοινού υλοποίηση μιας εθνικής σύμπραξης, για τη μετάβαση στη ψηφιακή εποχή.

Το άλμα προς τη Βιομηχανία 4.0 παραμένει σύνθετο. Όμως, τα οφέλη είναι σημαντικά, και ήδη ορατά.  Ενδεικτικά, αλλά πραγματικά, παραδείγματα από «Έξυπνα» εργοστάσια στην ΕΕ, περιλαμβάνουν: 7-12% λιγότερες δαπάνες ελέγχων ποιότητας, ως 30% λιγότερος χρόνος από το σχεδιασμό ως τη μαζική παραγωγή, ως και 60% περισσότερος παραγωγικός χρόνος μηχανημάτων, 5-10% λιγότερες δαπάνες συντήρησης, 10-20% βελτίωση της ροής παραγωγής, 20-30% μεγαλύτερη διαθεσιμότητα πρώτων υλών, 10-20% μικρότερο κόστος πωληθέντων, 10-35% καλύτερη ποιότητα προϊόντων, 15-25% λιγότερα αποθέματα, ως και 10% περισσότερη ασφάλεια στην εργασία.

Ο ψηφιακός και τεχνολογικός μετασχηματισμός είναι θέμα επιβίωσης στον εντεινόμενο διεθνή ανταγωνισμό. Οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν αρκετό δρόμο να καλύψουν αλλά λίγο χρόνο να το πετύχουν. Η Ελλάδα πρέπει να αξιοποιήσει άμεσα πρακτικές της ΕΕ για να επιταχύνει το μετασχηματισμό της βιομηχανίας, χωρίς να χάνει πολύτιμο χρόνο σε άσκοπες, εσωστρεφείς μελέτες και αναλύσεις.  Η Βιομηχανία 4.0 πρέπει να καταστεί εθνική αναπτυξιακή προτεραιότητα, με την ενεργό συμμετοχή της βιομηχανίας στο σχεδιασμό και υλοποίηση του προγράμματος μετάβασης. Η εθνική σύμπραξη όλων των δυνάμεων είναι το απαραίτητο πρώτο βήμα.