Whistleblowing: Εκδόθηκε η κρίσιμη ΚΥΑ για την εφαρμογή του πλαισίου

Αυγή Οικονομίδου
Senior Advisor, Τομέας Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος και Ρυθμιστικών Πολιτικών

Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις –  22 Δεκεμβρίου 2023

Εκδόθηκε η ΚΥΑ 47312/2023 με τίτλο «Εξειδίκευση της διαδικασίας υποβολής, παραλαβής και παρακολούθησης της αναφοράς σε φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα» με την οποία διασαφηνίζονται σειρά πρακτικών ζητημάτων που αφορούν στη διαχείριση  των αναφορών σε φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Η εν λόγω ΚΥΑ έρχεται σε συνέχεια της ενσωμάτωσης στην εθνική νομοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1937 (Οδηγία «Whistleblowing») για τη διασφάλιση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου προστασίας των προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του ενωσιακού δικαίου. Αναμενόταν από την αγορά από τη στιγμή της δημοσίευσης του εθνικού Νόμου 4990/2022 (ΦΕΚ Α’ 210, 11.11.2022) καθώς αποτελεί μία από τις κρίσιμες δευτερεύουσες κανονιστικές πράξεις για την πλήρη ενεργοποίηση του πλαισίου νέου προστασίας.

Υπενθυμίζεται καταρχήν ότι στις 17.12.2023 ξεκίνησαν οι υποχρεώσεις συμμόρφωσης με τις προβλέψεις του Νόμου και των επιχειρήσεων με 50 έως 249 εργαζομένους, ενώ η εφαρμογή του πλαισίου για τις επιχειρήσεις με άνω των 249 εργαζομένων είχε ξεκινήσει από τις 11.05.2023.

Ειδικότερα με τη συγκεκριμένη ΚΥΑ:

• Στο Άρθρο 2 περιγράφονται αναλυτικά οι τρόποι υποβολής αναφοράς (γραπτώς ή προφορικώς ή μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας αναφοράς). Αν και δεν αναφέρεται ρητώς στις διατάξεις της, εκτιμάται ότι οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να προσφέρουν στους αναφέροντες όλους τους προαναφερθέντες τρόπους.
• Στο Άρθρο 3 δίνονται, επιπλέον του νόμου, πληροφορίες για τις ενέργειες του Υπευθύνου Παραλαβής και Παρακολούθησης Αναφορών (ΥΠΠΑ) όσον αφορά στην παραλαβή της αναφοράς (π.χ. περίπτωση που αίρεται η υποχρέωσή του να ενημερώσει στο επταήμερο, τήρηση ειδικού αρχείου αναφορών, πρόβλεψη για την περίπτωση παραλαβής από αναρμόδιο πρόσωπο).
• Στο Άρθρο 4 για τη διαχείριση της αναφοράς, μεταξύ άλλων: α) παραμένει η διατύπωση του νόμου περί «αρμοδίων οργάνων του φορέα», χωρίς περαιτέρω πληροφορίες, β) προβλέπεται η υποχρέωση του ΥΠΠΑ για ενημέρωση των αρμόδιων κατά περίπτωση φορέων (π.χ. Επ. Ανταγωνισμού, ΑΠΔΠΧ, ΕΑΔ, Εισαγγελικές Αρχές), γ) προβλέπεται η υποχρέωση του ΥΠΠΑ, όταν υπάρχουν ενδείξεις τέλεσης αξιόποινης πράξης που διώκεται αυτεπαγγέλτως, να διαβιβάσει αμελλητί αντίγραφο της αναφοράς στον κατά τόπο αρμόδιο Εισαγγελέα και δ) σε περίπτωση αναφοράς κατά του ιδίου ή του οργάνου διερεύνησης του φορέα του, υποχρεούται σε διαβίβαση στην ΕΑΔ.
• Στο Άρθρο 5 περιγράφεται η παρακολούθηση της αναφοράς και μεταξύ άλλων, προβλέπεται ότι σε περίπτωση που αρμόδιος φορέας έχει επιληφθεί της αναφοράς θα ενημερώνει έγκαιρα τον ΥΠΠΑ για τις ενέργειες που αναλαμβάνονται, ώστε αυτός να μπορεί να ενημερώνει τον αναφέροντα μέσα στο προβλεπόμενο από τον νόμο τρίμηνο.

Σημειώνεται ότι εκκρεμούν ακόμα ορισμένες σημαντικές πράξεις δευτερεύουσας νομοθεσίας με τις σημαντικότερες να αφορούν: α) τους Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας (ΚΑΔ) στους οποίους οι επιχειρήσεις θα είναι υπόχρεες ανεξαρτήτως αριθμού εργαζομένων, β) τον προσδιορισμό των κυρώσεων και γ) τις λεπτομέρειες λειτουργίας της ηλεκτρονικής πλατφόρμας υποβολής και παρακολούθησης των αναφορών. Η έκδοσή τους είναι αναγκαία ώστε να ολοκληρωθεί το πλαίσιο προστασίας των αναφερόντων, αλλά και για να γνωρίζουν οι επιχειρήσεις με σαφήνεια τις υποχρεώσεις τους. Ειδικά για εκείνες με λιγότερους από 249 εργαζόμενους, η διασαφήνιση κρίσιμων σημείων εφαρμογής του νόμου θα διευκολύνει τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της συμμόρφωσης με αυξημένη νομική ασφάλεια και πιο προβλέψιμο κόστος.