Η ανάπτυξη το 2017 (+1,4% έναντι πρόβλεψης για +1,6% στον Κρατικό Προϋπολογισμό 2018 και αρχικής πρόβλεψης +2,7%) έκλεισε με επιτάχυνση των επενδύσεων και με την εξωτερική ζήτηση να στηρίζει ουσιαστικά την εγχώρια παραγωγή καθώς η ιδιωτική κατανάλωση παρέμεινε στάσιμη (+0,1%). Ειδικότερα, οι εξαγωγές αγαθών (μεταποίηση) και υπηρεσιών (τουρισμός, ναυτιλία) αυξήθηκαν κατά +5,4% και +8,7% αντίστοιχα, προκαλώντας συναφή αύξηση των επενδύσεων σε μηχανολογικό εξοπλισμό (+5,2%) και μεταφορικά μέσα (+83,2%), κυρίως εισαγωγές πλοίων οι οποίες ανήλθαν σε €3,1 δισ. έναντι €1,9 δισ. το 2016 (+59,1%). Με το σύνολο των επενδύσεων σε πάγια να αυξάνει κατά +9,6%, οι επενδύσεις σε κατοικίες, λοιπές κατασκευές και εξοπλισμό Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών υποχώρησαν (-8,8%, -5,4% και -3,9% αντίστοιχα), καθώς η καλή πορεία τους το τελευταίο τρίμηνο δεν ήταν ικανή να αντισταθμίσει τις πενιχρές επιδόσεις τους στο 9μηνο του 2017. Η καλή πορεία των εξαγωγών αγαθών (+5,4%) συμπίπτει με την ενίσχυση της βιομηχανικής παραγωγής (+4,1% το 2017), ενώ παράλληλα αποτυπώνεται και στην ανοδική τάση που καταγράφουν οι επιχειρηματικές προσδοκίες στη μεταποίηση, ιδίως αναφορικά με τις παραγγελίες από το εξωτερικό.
Από την πλευρά της προσφοράς, η βιομηχανία είχε τη μεγαλύτερη θετική συμβολή στην αύξηση του ΑΕΠ (+0,8 π.μ.) και ακολουθούν το εμπόριο μαζί με τον τουρισμό και τις μεταφορές (+0,5 π.μ.), ενώ η συμβολή του κλάδου των κατασκευών και του τραπεζικού τομέα ήταν αρνητική (-0,2 π.μ. και -0,3 π.μ. αντίστοιχα).
Κατά τα άλλα, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία:
- Το οικονομικό κλίμα συνέχισε να βελτιώνεται τον Φεβρουάριο του 2018, με τις επιχειρηματικές προσδοκίες να κινούνται ανοδικά σε όλους τους τομείς και τον συνολικό δείκτη να διαμορφώνεται στις 104,3 μονάδες (από 101,9 τον προηγούμενο μήνα και 93,1 τον Φεβρουάριο του 2017), στο υψηλότερο επίπεδο από τον Αύγουστο του 2014.
- O Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) στη μεταποίηση διαμορφώθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από το 2000 τον Φεβρουάριο του 2018 (στις 56,1 μονάδες από 55,2 τον προηγούμενο μήνα και 47,7 τον Φεβρουάριο του 2017), καταγράφοντας τον εντονότερο ιστορικά ρυθμό αύξησης των θέσεων εργασίας και την υψηλότερη αύξηση της παραγωγής και των νέων παραγγελιών κατά την τελευταία δεκαετία.
- H παραγωγή στη μεταποίηση πλην πετρελαιοειδών συνέχισε να κινείται ανοδικά τον Ιανουάριο του 2018 (+6%), έχοντας σημειώσει αύξηση +3,1% το 2017 στο σύνολο του έτους, με τους περισσότερους κλάδους να βρίσκονται σε θετικό έδαφος.
- Την ίδια ώρα, ο κύκλος εργασιών στη μεταποίηση χωρίς πετρελαιοειδή εμφανίζει άνοδο +4,8% το 2017, έναντι μείωσης -0,6% το 2016, με τους περισσότερους κλάδους να καταγράφουν θετικές μεταβολές.
- Οι εξαγωγές χωρίς καύσιμα και πλοία συνέχισαν να κινούνται ανοδικά για 9ο συνεχόμενο μήνα τον Ιανουάριο του 2018 (+22% σε αξία και +20,6% σε όγκο), επιπλέον αύξησης +7,2% σε αξία και +3,7% σε όγκο στο σύνολο του 2017.
- Ο όγκος λιανικών πωλήσεων πλην καυσίμων ανέκαμψε τον Δεκέμβριο του 2017, σημειώνοντας αύξηση +2,2%, έπειτα από τρεις συνεχόμενους μήνες αρνητικής μεταβολής, επιβεβαιώνοντας τις θετικές προσδοκίες στον κλάδο του λιανικού εμπορίου, οι οποίες κινούνται ανοδικά και κατά τους πρώτους μήνες του 2018. Η ανάκαμψη των λιανικών πωλήσεων τον Δεκέμβριο του 2017 περιόρισε την απώλεια για το 4ο τρίμηνο του έτους στο -0,5%, ενώ συνολικά το 2017 καταγράφεται αύξηση +1,3%, επιπλέον αύξησης +0,5% το 2016. Παράλληλα, ο κύκλος εργασιών στο χονδρικό εμπόριο (σε τρέχουσες τιμές) κινήθηκε ανοδικά καθ’ όλη τη διάρκεια του 2017 (+2,3% το 4ο τρίμηνο και +3,7% στο σύνολο του έτους), έπειτα υποχώρηση -1,6% το 2016 και -4,5% το 2015.
- Η αύξηση των εισπράξεων από τουρισμό (+0,8% τον Δεκέμβριο του 2017 και +10,5% στο σύνολο του έτους) και μεταφορές (+10,5% τον Δεκέμβριο του 2017 και +16,9% στο σύνολο του έτους) συνεχίζει να βελτιώνει το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το έλλειμμα του οποίου μειώθηκε σε €540 εκατ. το 2017 από €836 εκατ. το 2016
- Ο κλάδος της οικοδομής παρουσιάζει σημάδια ανάκαμψης, με τον όγκο που αντιστοιχεί στις νέες άδειες να παρουσιάζει άνοδο +19,4% το 2017. Σημειώνεται ότι η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα εμφανίζει θετική μεταβολή για πρώτη φορά έπειτα από 9 έτη πτώσης, ενώ στην αυξητική τάση που έχει διαμορφωθεί από το 2013 έχει συμβάλει η άνοδος του τουρισμού, καθώς σημαντικό μέρος των νέων αδειών αφορούν σε ανακαινίσεις σε τουριστικές περιοχές.
- Το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε σε 20,8% τον Δεκέμβριο του 2017, από 21% τον προηγούμενο μήνα και 23,4% τον Δεκέμβριο του 2016. Παράλληλα, αν και αρνητικό, το ισοζύγιο προσλήψεων – αποχωρήσεων τον Ιανουάριο του 2018 (-16,5 χιλ. θέσεις) είναι ελαφρά βελτιωμένο σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2017 (-29,8 χιλ. θέσεις), με την αύξηση των προσλήψεων σε θέσεις εποχιακής απασχόλησης κατά την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων, κυρίως στο λιανικό εμπόριο και τον τουρισμό, να επιδρά αρνητικά τον Ιανουάριο καθώς ακολουθείται από αυξημένες αποχωρήσεις.
- O ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης επιχειρήσεων ήταν θετικός για 2ο συνεχόμενο μήνα τον Ιανουάριο του 2018 (+0,4%), καταδεικνύοντας ότι η απομόχλευση δανείων που διήρκησε περίπου 6 έτη τερματίζεται.
– Η υποχώρηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του κράτους καθώς και των επιστροφών φόρου συνεχίστηκε τον Ιανουάριο του 2018, με το άθροισμά τους να ανέρχεται σε €3,14 δισ. από €3,3 δισ. το Δεκέμβριο 2017 και €5,2 δισ. τον Ιανουάριο 2017.
Παράλληλα, οι παραπάνω θετικές τάσεις συμπληρώνονται από αρνητικές εξελίξεις όπως:
– Η καταναλωτική εμπιστοσύνη υποχώρησε ελαφρά για 2ο συνεχόμενο μήνα τον Φεβρουάριο του 2018, ύστερα από μία περίοδο 9 μηνών ανοδικής πορείας, έχοντας όμως διαμορφωθεί τον Δεκέμβριο του 2017 στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο του 2015. Ο σχετικός δείκτης διαμορφώθηκε στις -53 μονάδες, από -51 τον προηγούμενο μήνα και -73,3 τον Φεβρουάριο του 2017, με τις αρνητικές εκτιμήσεις των νοικοκυριών για την εξέλιξη της ανεργίας να αυξάνονται οριακά, ενώ βελτιώνονται οι προβλέψεις τους για την οικονομική τους κατάσταση.
- Οι καταθέσεις των νοικοκυριών μειώθηκαν κατά -€1,1 δισ. τον Ιανουάριο του 2018 όπως αναμενόταν, με το υπόλοιπό τους να διαμορφώνεται στα €102,7 δισ. Σημειώνεται ότι τον Δεκέμβριο του 2017 είχαν αυξηθεί κατά +€2,6 δισ. λόγω της καταβολής των αγροτικών επιδοτήσεων, του κοινωνικού μερίσματος, και του δώρου Χριστουγέννων στους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα. Επιπρόσθετα, από το 2ο τρίμηνο του 2017, όταν ολοκληρώθηκε η δεύτερη αξιολόγηση, οι καταθέσεις των νοικοκυριών παρουσιάζουν ανοδική τάση, ενώ από τον Ιούλιο του 2015, όταν επιβλήθηκαν τα capital controls, η σωρευτική μεταβολή τους είναι θετική κατά +€3,1 δισ.
- Ο πληθωρισμός επέστρεψε σε αρνητικό έδαφος τον Ιανουάριο του 2018 (-0,2%), ύστερα από 12 μήνες ανόδου, με την επίδραση της αύξησης των έμμεσων φόρων να εξασθενεί. Ωστόσο, τον Φεβρουάριο οι τιμές σημείωσαν οριακή άνοδο (+0,1%) και τους επόμενους μήνες αναμένεται να διατηρηθούν σε θετικό ρυθμό μεταβολής, δεδομένης της σταθερής μείωσης της ανεργίας και της ενίσχυσης των αμοιβών των εργαζομένων (+2,3% το 2017 σε τρέχουσες τιμές).
Τα παραπάνω δεδομένα, ιδίως τα στοιχεία του ΑΕΠ, δείχνουν ότι, την ώρα που η ανεργία μειώνεται με αργό ρυθμό, η υπεροφορολόγηση για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων ασκεί πιέσεις στην ιδιωτική κατανάλωση, γεγονός το οποίο θα συνεχισθεί τα επόμενα 2 έτη τουλάχιστον, ενώ η διάρθρωση των επενδύσεων δεν αποτυπώνει ακόμα μια σαφή ισχυρή και βιώσιμη ανοδική τάση στην επενδυτική δραστηριότητα, παρά την επιτάχυνση που σημειώθηκε στο 4ο τρίμηνο του 2017 σχεδόν σε όλες (εκτός κατοικιών) τις επί μέρους επενδυτικές κατηγορίες, σε σχέση με τις αρνητικές τάσεις στο 9μηνο του 2017. Σε κάθε περίπτωση, η βελτίωση του οικονομικού κλίματος τους δύο πρώτους μήνες του 2018 και η αυξανόμενη δυναμική που παρουσιάζουν η βιομηχανική παραγωγή και οι εξαγωγές, αναμένεται να συνεχισθούν εφόσον η έξοδος από το Μνημόνιο τον Αύγουστο του 2018 γίνει ομαλά. Επιπρόσθετα, οι εισπράξεις από τον τουρισμό θα συνεχίσουν να αυξάνονται, όπως έχει ήδη αρχίσει να προεξοφλείται από τις κρατήσεις των μεγάλων διεθνών ταξιδιωτικών πρακτόρων, ενισχύοντας το διαθέσιμο εισόδημα και επιδρώντας θετικά στην ιδιωτική κατανάλωση και τις τιμές.
Με βάση αυτές τις εκτιμήσεις, ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να ενισχυθεί το 2018 προς το 2%. Αυτό που προέχει είναι να μην ατονήσει η μεταρρυθμιστική προσπάθεια και η δημοσιονομική πειθαρχία, καθώς επίσης να εφαρμοσθεί μια πιο φιλική προς την επιχειρηματικότητα πολιτική, που θα ενθαρρύνει τις ιδιωτικές επενδύσεις. Αν αυτό δεν συμβεί, η ανάκαμψη μπορεί να αποδειχθεί προσωρινή και η χώρα μας να βρεθεί ξανά αντιμέτωπη με όλους τους κινδύνους που απετράπησαν, με τόσο υψηλό κόστος, τα τελευταία οκτώ χρόνια.
Διαβάστε εδώ το Μηνιαίο δελτίο οικονομικής δραστηριότητας: Ανάπτυξη 2017: Ανάκαμψη επενδύσεων με στάσιμη κατανάλωση! – 12 Μαρτίου 2018.
Δείτε εδώ το Μηνιαίο δελτίο στα αγγλικά.
