Τα ανοικτά δεδομένα είναι ένα δημόσιο, ψηφιακό, αγαθό και η αξιοποίησή τους διευκολύνει και βελτιώνει τη λήψη αποφάσεων, τόσο στις επιχειρήσεις, όσο και στη δημόσια διοίκηση (evidence-based decision making). Η πρόσβαση σε μεγάλους όγκους ποιοτικών δεδομένων και η αξιοποίησή τους (βλ. τον σχετικό Οδηγό του ΣΕΒ), εξελίσσεται σε σημαντικό παράγοντα ανταγωνιστικότητας. Η απελευθέρωση της δύναμης των δεδομένων αποτελεί σημαντικό στόχο της Ψηφιακής Δεκαετίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το άνοιγμα των δημόσιων δεδομένων στη χώρα μας μπορεί να βοηθήσει τις ελληνικές επιχειρήσεις να ξεκλειδώσουν νέες δυνατότητες, να εντοπίσουν ευκαιρίες μεγέθυνσης, να αναπτύξουν καινοτόμα προϊόντα, να προσελκύσουν και να διατηρήσουν ταλέντο και να βελτιστοποιήσουν πλήθος διεργασιών τους, από το άνοιγμα σε νέες αγορές, την Έρευνα & Καινοτομία για τη δημιουργία νέων προϊόντων βάσει εντοπισμένων αναγκών, την εφοδιαστική τους αλυσίδα, κλπ. Παράλληλα, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τον δημόσιο τομέα να ενισχύσει την ποιότητα και αξιοπιστία των υπηρεσιών που προσφέρει.
Οφέλη από την αξιοποίηση των ανοικτών δεδομένων
- Έως +€140 δισ. στην οικονομία της ΕΕ μέσω της επιχειρηματικής ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας.
- 20% – 30% ενίσχυση της καινοτομίας προϊόντων και υπηρεσιών για τις επιχειρήσεις που τα αξιοποιούν.
- 10% – 30% μείωση κόστους και διοικητικών βαρών λόγω καλύτερης λειτουργίας των δημόσιων υπηρεσιών.
- 2 – 5 νέες θέσεις εργασίας για κάθε €1.000 επένδυσης σε ανοικτά δεδομένα.
- 15% – 40% ταχύτερη αντιμετώπιση προβλημάτων που σχετίζονται με δημόσια ασφάλεια, υγειονομική περίθαλψη και διαχείριση κρίσεων από τη δημόσια διοίκηση.
Η ελληνική οικονομία των δεδομένων βρίσκεται σε σχετικά πρώιμο στάδιο ωριμότητας
Η Ελλάδα έχει ανοίξει μόνο το 1% των δεδομένων υψηλής αξίας έναντι 48% στις χώρες του ΟΟΣΑ, ενώ προδιαγραφές όπως η ποιότητα των μεταδεδομένων, τυποποιημένες δομές και μηχαναγνώσιμη μορφή τους, είναι ακόμα σε αρχικό στάδιο. Στο δείκτη Open Data Maturity (ODM), η Ελλάδα καταγράφει επίδοση 60% για το 2023 (έναντι 83% στην ΕΕ) και μάλιστα κατέγραψε μείωση 3 π.μ. σε σχέση με το 2022.
Στο δείκτη Open, Useful and Re-usable Data (OURdata) η Ελλάδα έχει επίδοση 0,23, έναντι 0,48 στο σύνολο του ΟΟΣΑ.
Πως βοηθάει τις επιχειρήσεις η αξιοποίηση των ανοικτών δημοσίων δεδομένων
Η αξιοποίηση των ανοικτών δεδομένων διευκολύνει και βελτιώνει τη λήψη αποφάσεων τόσο στις επιχειρήσεις, όσο και στη δημόσια διοίκηση και συνεισφέρει στην ενίσχυση της έρευνας & καινοτομίας, την καλύτερη διαχείρηση πόρων και αποθεμάτων, το στρατηγικό σχεδιασμό, κλπ. Ενδεικτικά:
- Δεδομένα που αφορούν σε δημογραφικά, πληθυσμιακά και οικονομικά στοιχεία χρησιμοποιούνται για το σχεδιασμό και την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών (πχ νέοι κωδικοί αναψυκτικών και άλλων καταναλωτικών προϊόντων), αλλά και στο μάρκετινγκ και πωλήσεις.
- Δεδομένα φορέων για ανακλήσεις προϊόντων για λόγους ασφάλειας, αξιοποιούνται για τη βελτίωση της ασφάλειας των προϊόντων.
- Μετεωρολογικά δεδομένα βελτιώνουν τις προβλέψεις για την προσφορά και τη ζήτηση εποχικών προϊόντων και επιτρέπουν καλύτερη διαχείριση των αποθεμάτων τους.
- Δεδομένα κυκλοφορίας οχημάτων, αξιοποιούνται από επιχειρήσεις που διαθέτουν μεταφορικούς στόλους, για να σχεδιάσουν βέλτιστα δρομολόγια ως προς τη διάρκεια και την κατανάλωση καυσίμων σε πραγματικό χρόνο.
- Τα δεδομένα κυκλοφορίας χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με δεδομένα για τάσεις στην αγορά ακινήτων και για την ανάπτυξη δικτύων διανομής, πωλήσεων, κλπ.
- Στη γεωργία (agrotech) τα ανοικτά μετεωρολογικά δεδομένα βοηθούν στον προγραμματισμό της περιόδου φύτευσης, στη βελτιστοποίηση της άρδευσης και στη μείωση των συνεπειών από τον παγετό ή την ξηρασία.
- Τα δεδομένα υγειονομικής περίθαλψης (healthtech) βελτιώνουν τόσο την πρόγνωση, το σχεδιασμό και την ανάπτυξη θεραπευτικών μεθόδων, όσο και την πρόβλεψη του αριθμού των εισερχόμενων ασθενών στα νοσοκομεία. Η ενσωμάτωση Big Data analytics στη διαχείριση της υγειονομικής περίθαλψης αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για τη βελτίωση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητάς της.
- Η αξιοποίηση των ανοικτών δεδομένων βελτιώνει καθοριστικά και την αποτελεσματικότητα του ευρύτερου δημόσιου τομέα (govtech) μέσα από εργαλεία για τη διευκόλυνση διοικητικών διαδικασιών, την παροχή καινοτόμων υπηρεσιών και την καλύτερη εσωτερική ροή εργασιών.
Οι προτάσεις του ΣΕΒ για τα ανοικτά δημόσια δεδομένα
Η χρήση και διακυβέρνηση των δημόσιων δεδομένων στη χώρα μας μπορεί και πρέπει να γίνει οικονομικά και κοινωνικά αποδοτικότερη μέσα από τεχνικές, πολιτικές, κανονιστικές και θεσμικές ρυθμίσεις, και επενδύσεις στην ικανότητα διακίνησης, κοινής χρήσης, ανάλυσης και προστασίας των δεδομένων. Κεντρικοί άξονες μιας τέτοιας προσπάθειας, για ασφαλή και καθαρά ανοικτά δημόσια δεδομένα είναι:
Για τον ΣΕΒ μια πολιτική για ασφαλή και καθαρά δεδομένα πρέπει να ξεδιπλωθεί σε τέσσερις άξονες:
- Η κατάρτιση Εθνικής Στρατηγικής για τα Ανοικτά Δεδομένα.
- Η διαμόρφωση μηχανισμού διακυβέρνησης των δημόσιων δεδομένων για την αξιοποίηση δημόσιων δεδομένων υψηλής αξίας, και ειδικών μονάδων διακυβέρνησης δεδομένων (data trusts, data brokers) για την εποπτεία και διαχείριση της πρόσβασης και χρήσης των δεδομένων.
- Η συμμετοχή στα European Data Spaces (Υγεία, Βιομηχανία και Μεταποίηση, Γεωργία, Χρηματοοικονομικά, Κινητικότητα και Μεταφορές, Green Deal, Ενέργεια, Δημόσια Διοίκηση, Δεξιότητες).
- Ο προσδιορισμός εργαλείων και KPIs για την μέτρηση της παραγόμενης προστιθέμενης αξίας από τα ανοικτά δεδομένα και τη σύνδεσή τους με την ποιότητα, το τρόπο και βαθμό αξιοποίησης, τη ζήτηση, τη συχνότητα, κ.α.
- Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών και των επιχειρήσεων για τη σημασία των ανοικτών δεδομένων και τους τρόπους αξιοποίησής τους.
