Μεγαλώνει το χάσμα στις δεξιότητες και τις αμοιβές των εργαζομένων – 23 Νοεμβρίου 2017

Τις τελευταίες δεκαετίες, οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, σε συνδυασμό με την παγκοσμιοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας, έχουν επηρεάσει την κατανομή των δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας. Το μερίδιο της απασχόλησης σε επαγγέλματα μεσαίου επιπέδου δεξιοτήτων (ή επαγγέλματα που μπορούν να αντικατασταθούν από μηχανήματα και ηλεκτρονικούς υπολογιστές) έχει μειωθεί σημαντικά προς όφελος των επαγγελμάτων υψηλού και χαμηλού επιπέδου δεξιοτήτων. Αυτή η «πόλωση» της απασχόλησης ενισχύει την ανισότητα καθώς μειώνεται η ζήτηση για δουλειές με μεσαίους σχετικά μισθούς και αυξάνεται η ζήτηση για δουλειές πνευματικού (με υψηλές αμοιβές) ή χειρωνακτικού (με χαμηλές αμοιβές) χαρακτήρα. Στην περίοδο της κρίσης και της ύφεσης στην παγκόσμια οικονομία, το φαινόμενο της πόλωσης εντάθηκε και δυσκόλεψε την ανάκαμψη της απασχόλησης. Στην Ελλάδα, την τελευταία 20ετία παρατηρείται το ίδιο φαινόμενο πόλωσης στην αγορά εργασίας του ιδιωτικού τομέα (μείωση των μεσαίων δεξιοτήτων), σε μικρότερο, όμως βαθμό απ’ ό,τι διεθνώς. Πράγματι, στην Ελλάδα, οι υπηρεσίες, και ιδίως ο τουρισμός και το εμπόριο, όχι μόνο κατέγραψαν πόλωση προς την αντίστροφη κατεύθυνση, (όπως έγινε διεθνώς), αλλά έχουν και πολύ μεγαλύτερο μέγεθος απ’ ό,τι στον υπόλοιπο κόσμο. Ειδικότερα, στη βιομηχανία έχουμε μείωση του μεριδίου των μεσαίων δεξιοτήτων και αύξηση του μεριδίου των υψηλών δεξιοτήτων ενώ στον τουρισμό και το εμπόριο έχουμε το αντίστροφο φαινόμενο με μείωση του μεριδίου των υψηλών δεξιοτήτων και αύξηση του μεριδίου των μεσαίων δεξιοτήτων. Η εξέλιξη αυτή δεν ήταν βαθμιαία. Εμφανίζεται με ένταση στη διάρκεια της κρίσης και υπερβαίνει τη λειτουργία του συνήθους οικονομικού κύκλου και των τεχνολογικών εξελίξεων. Αντανακλά τη διαρθρωτική ασυνέχεια που προκάλεσε η άνοδος του τουρισμού και συναφών εμπορικών δραστηριοτήτων εν μέσω μιας τεράστιας απώλειας εισοδημάτων και απασχόλησης. Η άνοδος των υπηρεσιών μετρίασε την αρνητική επίπτωση της ύφεσης στην απασχόληση. Οδήγησε, επίσης, σε αύξηση του μεριδίου των επαγγελμάτων μεσαίων δεξιοτήτων καθώς η κρίση εξώθησε πολλά στελέχη με υψηλές δεξιότητες να αναζητήσουν αλλού καλύτερες ευκαιρίες. Απ΄το 2008 έως το 2012, οι εργαζόμενοι υψηλών δεξιοτήτων μειώθηκαν κατά τα 2/3 περίπου στον τουρισμό και το εμπόριο, και λίγο πάνω από το 1/3 στη μεταποίηση, μεταφέροντας πόρους για την απασχόληση εργαζομένων μεσαίων δεξιοτήτων. Στη φάση της ανάκαμψης, η οικονομία δημιουργεί γύρω στις 130.000 νέες θέσεις εργασίας κάθε χρόνο. Λόγω, όμως του εξωγενούς χαρακτήρα της ανάκαμψης (τουρισμός και εξαγωγές), η βελτίωση στον τομέα της απασχόλησης μπορεί να έχει πρόσκαιρο χαρακτήρα, εκτός και αν ενισχυθεί με επενδύσεις ιδίως στους εξωστρεφείς κλάδους, δηλαδή στη βιομηχανία.

• Ο κύκλος εργασιών στη μεταποίηση πλην πετρελαιοειδών κινείται ανοδικά από τον Μάιο του 2017 (+5,1% το διάστημα Ιαν – Σεπ 2017), κυρίως λόγω της ενίσχυσης των εξαγωγών (+8,9% το διάστημα Ιαν – Σεπ 2017 εξαιρουμένων των καυσίμων και πλοίων), ενώ οι ταξιδιωτικές εισπράξεις (+10,3% το διάστημα Ιαν – Σεπ 2017) συμβάλλουν καθοριστικά στη βελτίωση του ισοζυγίου πληρωμών. Την ίδια ώρα, η σταδιακή αποκατάσταση των εισπράξεων από μεταφορές (+17,1% το διάστημα Ιαν – Σεπ 2017), σε συνδυασμό με την αύξηση της δύναμης του εμπορικού στόλου (+1,1% τον Σεπ. 2017 σε ετήσια βάση), δείχνουν ότι οι μεγάλες αναταράξεις που δημιούργησαν τα capital controls στη ναυτιλία εξομαλύνονται. Παράλληλα, τον Οκτώβριο του 2017 ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων, αν και αυξημένος σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα λόγω λήξης της τουριστικής περιόδου, διαμορφώθηκε σε επίπεδο χαμηλότερο από εκείνο του Οκτωβρίου του 2016 (-40,5 χιλ.).