Βασικά ευρήματα
- Η εφοδιαστική αλυσίδα στην πανδημία, διατήρησε υψηλή αποτελεσματικότητα σε κρίσιμους κλάδους (όπως φάρμακα, τρόφιμα, κοκ) αλλά βρέθηκε αντιμέτωπη με ελλείψεις σε υποδομές, τεχνολογίες και μέσα μεταφοράς που μείωσαν την απόδοση σε άλλα προϊόντα (ηλεκτρονικά, καταναλωτικά προϊόντα, κοκ.)
- Στην 4η βιομηχανική επανάσταση, η ψηφιοποίηση του δικτύου εφοδιασμού ξεκινά πρωτίστως από τις βιομηχανικές και εμπορικές επιχειρήσεις και δευτερευόντως από τις εταιρίες 3PL (third party logistics). Βελτιώνει την παραγωγικότητα, μειώνει το κόστος με ταχεία ανταπόκριση στις απαιτήσεις παραγωγής και παράδοσης.
- Στην Ελλάδα παρατηρείται υστέρηση στον ψηφιακό μετασχηματισμό με μόνο τις μισές επιχειρήσεις να επενδύουν στην «εσωτερική» εφοδιαστική αλυσίδα τους. Το νούμερο αυτό συμβαδίζει με ευρήματα του Παρατηρητηρίου Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ όπου 9 στις 10 επιχειρήσεις αναγνωρίζουν την προτεραιότητα του ψηφιακού μετασχηματισμού, αλλά μόνο το 48% διαθέτει σαφές σχέδιο υλοποίησης.
- Στα οφέλη της ψηφιακής εφοδιαστικής αλυσίδας περιλαμβάνονται η μείωση του χρόνου ανταπόκρισης, η καλύτερη διαχείριση αποθεμάτων, οι πολυκαναλικές παραδόσεις, η βέλτιστη αξιοποίηση στόλων οχημάτων, κ.α.
- Η ψηφιοποίηση της εφοδιαστικής ωφελεί και το Δημόσιο όπως φαίνεται από την ευρωπαϊκή εμπειρία. Με ψηφιοποιημένα παραστατικά διακίνησης περιορίζεται η φοροδιαφυγής και το λαθρεμπόριο. Ενδεικτικά, η ψηφιοποίηση των εμπορευματικών μετακινήσεων στην Ουγγαρία, μείωσε τις απώλειες ΦΠΑ από το 18% σε 13% και αύξησε τα συνολικά φορολογικά έσοδα κατά €1,7 δισ. τον πρώτο χρόνο εφαρμογής.
- Ο ΣΕΒ προτείνει έναν οδικό χάρτη για τη ψηφιακή μετάβαση της αλυσίδας εφοδιασμού, μέσα από 8 κρίσιμες ερωτήσεις για το όραμα, τα προβλήματα, τις τεχνολογίες, τα κόστη, το αναμενόμενο όφελος, κλπ.
Ο ρόλος της εφοδιαστικής σε περιόδους κρίσης
Η εφοδιαστική αλυσίδα ανέκαθεν είχε νευραλγικό ρόλο στην εύρυθμη λειτουργία τόσο της παραγωγής όσο και της εξυπηρέτησης των πελατών. Οι πρωτόγνωρες συνθήκες της πανδημίας έχουν αναδείξει περαιτέρω τη σημασία της εύρυθμής τους λειτουργίας. Οι μεταφορές δυσχεραίνονται, οι χρόνοι παράδοσης επιμηκύνονται αναπόφευκτα, τα νέα καταναλωτικά πρότυπα ανατρέπουν τα εμπορικά μοντέλα και τα ηλεκτρονικά καταστήματα πιέζουν για την άμεση διανομή εξατομικευμένων προϊόντων που δεν πωλούνται κατ’ ανάγκη στα φυσικά καταστήματα. Η εφοδιαστική στην Ελλάδα αν και διατήρησε υψηλή αποτελεσματικότητα σε κρίσιμους τομείς όπως τα φάρμακα και τα τρόφιμα, βρέθηκε αντιμέτωπη με ελλείψεις σε υποδομές, ψηφιακές τεχνολογίες και μέσα μεταφορών που μείωσαν την απόδοση της σε κατηγορίες προϊόντων όπως τα ηλεκτρονικά, τα καταναλωτικά προϊόντα, κλπ. Το 81% των επιχειρήσεων δηλώνει πως η εφοδιαστική αλυσίδα επηρεάστηκε σημαντικά από την πανδημία (εδώ).
Η εφοδιαστική αλυσίδα στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση
Η πανδημία κατέστησε σαφείς τις προδιαγραφές που πρέπει να πληροί η εφοδιαστική αλυσίδα και ανέδειξε την ανάγκη άμεσης αξιοποίησης ψηφιακών λύσεων της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Αφετηρία της ψηφιοποίησης του δικτύου εφοδιασμού είναι πρωτίστως οι βιομηχανικές και εμπορικές επιχειρήσεις και δευτερευόντως οι εταιρίες 3PL. Ζητούμενο είναι η παραδοσιακή γραμμική διαχείριση των δικτύων εφοδιασμού (μεταφορά προϊόντων και πληροφοριών από τον προηγούμενο συνεργάτη στον επόμενο), να μετασχηματιστεί σε ένα δυναμικό και ευέλικτο μοντέλο, όπου όλα τα μέρη επικοινωνούν και ανταλλάσσουν πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο. Και αυτό γιατί, ο συγχρονισμένος προγραμματισμός της παραγωγής, οι αυτοματοποιημένες προβλέψεις προμήθειας πρώτων υλών, η δυναμική εξυπηρέτηση και αλληλεπίδραση με τον πελάτη αποτελούν πηγή σημαντικού ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος καθώς βελτιώνουν την παραγωγικότητα, μειώνουν τα κόστη λειτουργίας και επιτρέπουν καλύτερη ανταπόκριση σε πιεστικές χρονικές απαιτήσεις παραγωγής και παράδοσης προϊόντων.
Παράλληλα, ο αναβαθμισμένος ρόλος των δικτύων εφοδιασμού ενισχύει το μετασχηματισμό των μεταποιητικών μονάδων σε «έξυπνα εργοστάσια», δηλαδή σε κόμβους ολόκληρης της παραγωγικής δραστηριότητας.
Η ψηφιοποίηση των δικτύων εφοδιασμού στην Ελλάδα σήμερα
Στην Ελλάδα, ακόμα παρατηρείται σημαντική υστέρηση στον ψηφιακό μετασχηματισμό των αλυσίδων εφοδιασμού. Μόνο 5 στις 10 επιχειρήσεις έχουν επενδύσει στον ψηφιακό μετασχηματισμό της “εσωτερικής» εφοδιαστικής αλυσίδας παρότι το 80% των δραστηριοτήτων εφοδιαστικής διενεργείται εντός των εμπορικών και μεταποιητικών επιχειρήσεων (έναντι 25% στην ΕΕ). Βασικός ανασταλτικός παράγοντας είναι ότι πολλές βιομηχανικές και εμπορικές επιχειρήσεις συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν την εφοδιαστική αλυσίδα ως μια υποστηρικτική εργασία χαμηλής προστιθέμενης αξίας. Έτσι, σπάνια προσελκύει επενδύσεις σε τεχνολογίες αιχμής, και το χαμηλό κόστος παραμένει κυρίαρχος παράγοντας.
Στο εμπόριο και στη βιομηχανία, η αξιοποίηση τεχνολογιών ανάλυσης μεγάλου όγκου δεδομένων παραμένει περιστασιακή. Το 53% των επιχειρήσεων βασίζεται ακόμη σε υπολογιστικά φύλλα Excel για τη διαχείριση αποθηκευτικών χώρων (ανάλυση Optilog εδώ) και μόλις το 36% χρησιμοποιεί εξειδικευμένες εφαρμογές Warehouse Management Systems (WMS). Το 41% δεν διαθέτει σύστημα διαχείριση στόλου οχημάτων, μόλις το 20% έχει προμηθευτεί εξειδικευμένη εφαρμογή, ενώ το υπόλοιπο χρησιμοποιεί απλές εφαρμογές γραφείου.
Σε αντίθεση, 8 στις 10 εταιρείες 3PL και 4PL επενδύουν σε συστήματα διαχείρισης αποθηκών και στόλου οχημάτων, αλλά οι τεχνολογίες 4ης βιομηχανικής επανάστασης παραμένουν περιορισμένες. Ειδικότερα, η διαχείριση αποθηκευτικών χώρων γίνεται κυρίως με συστήματα WMS (61% των επιχειρήσεων), η χρήση συστημάτων διαχείρισης στόλου είναι διαδεδομένη (52%), ενώ οι ψηφιακοί αισθητήρες τύπου RFID για την παρακολούθηση των οχημάτων αυξάνεται σταδιακά (26%). Τέλος, το 68% του κλάδου εστιάζει σε λύσεις Digital Procurement.
Έρευνα του Παρατηρητηρίου Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ επιβεβαιώνει τα ευρήματα. Αν και 9 στις 10 επιχειρήσεις αναγνωρίζουν την ανάγκη ψηφιακού μετασχηματισμού, μόνο το 48% διαθέτει σχέδιο υλοποίησης.
Τα οφέλη για επιχειρήσεις
Οι επιχειρήσεις που επενδύουν στην ψηφιοποίηση της εφοδιαστικής αλυσίδας έχουν τη δυνατότητα να συντομεύουν το χρόνο ανταπόκρισης στις παραγγελίες, να αποφεύγουν ελλείψεις σε αποθέματα, να ικανοποιούν άμεσα πολύ-καναλικές παραδόσεις, να προβαίνουν σε αυτοματοποιημένη αναπλήρωση των αποθεμάτων, να αυξάνουν την αποδοτικότητα του στόλου οχημάτων. Αυτές οι επιχειρήσεις απολαμβάνουν 15-25% μείωση των αποθεμάτων έτοιμων προϊόντων, 25% μείωση του κόστους των outbound logistics, 44% βελτίωση της αποδοτικότητας μεταφορικών μέσων και παγίων, 20-30% βελτίωση στη διαθεσιμότητα πρώτων υλών και στη διατήρηση αποθεμάτων, 40% αύξηση ακρίβειας στο picking, 24ωρη λειτουργία κέντρων διανομής, 100% αύξηση δυναμικότητας μεταφορικού δικτύου, ως 17% μείωση στο κόστος λειτουργίας του στόλου, μείωση σε οδικά ατυχήματα και παραβάσεις που ξεπερνά το 90%. Ενδεικτικά, γνωστή εταιρία παραγωγής βιομηχανικού εξοπλισμού αξιοποίησε Data Analytics για να παρακολουθήσει τα αποθέματα σε πραγματικό χρόνο και να μειώσει τους χρόνους παραδόσεων. Άλλη, εταιρεία εμπορευματικών μεταφορών αυτή τη φορά, βελτίωσε τη διαχείριση του στόλου της, μέσω συσκευών μετάδοσης δεδομένων (IoT devices) στα οχήματα.
Τα οφέλη για τη δημόσια διοίκηση
Η ψηφιοποίηση ωφελεί και το δημόσιο τομέα. Πρόσφατη ανάλυση της MPRIME για τον ΣΕΒ δείχνει ότι η πάταξη της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου επιταχύνεται πρωτίστως με την ψηφιοποίηση των παραστατικών διακίνησης σε όλο το μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας, παρά με την ηλεκτρονική τιμολόγηση που επιβάλουν οι Δ.Ο.Υ. Ενδεικτικά, η ψηφιοποίηση των εμπορευματικών μετακινήσεων στην Ουγγαρία, μείωσε τις απώλειες ΦΠΑ από το 18% σε 13% και αύξησε τα συνολικά φορολογικά έσοδα κατά €1,7 δισ. τον πρώτο χρόνο εφαρμογής.
Ο οδικός χάρτης μετασχηματισμού των δικτύων εφοδιασμού
Το Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ, με τη συνεργασία της Deloitte, προτείνει έναν οδικό χάρτη για τη ψηφιακή μετάβαση της αλυσίδας εφοδιασμού, μέσα από 8 κρίσιμες ερωτήσεις:
- Όραμα: Ποιο είναι το όραμα για τη ψηφιακή μετάβαση του εφοδιαστικού δικτύου;
- Προβλήματα και ευκαιρίες: Ποια είναι τα προβλήματα της αλυσίδας εφοδιασμού που θέλει να λύσει η επιχείρηση μέσω της ψηφιοποίησης; Τι ευκαιρίες βελτίωσης προκύπτουν;
- Τεχνολογίες: Ποιες ευκαιρίες προκύπτουν από τις νέες ψηφιακές τεχνολογίες; Ποιες οι πιθανές επιπτώσεις στην επιχείρηση και στην εφοδιαστική της αλυσίδα;
- Συνθήκες: Ποια είναι η ωριμότητα και ετοιμότητα των υφιστάμενων συστημάτων, εγκαταστάσεων και λειτουργιών της επιχείρησης για μετάβαση σε σύγχρονες τεχνολογίες; Ποια η απόσταση από την επιθυμητή ψηφιοποίηση και ποιοι παράγοντες προκαλούν την απόκλιση αυτή;
- Λύσεις: Ποιες είναι οι κατάλληλες τεχνολογικές λύσεις που μπορούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που έχουν εντοπιστεί; Πως θα αλλάξουν οι διαδικασίες μετά την ψηφιοποίηση?
- Κόστος / όφελος: Ποιες ωφέλειες μπορούν να επιτευχθούν; Ποιο το κόστος των επενδύσεων;
- Μέτρηση απόδοσης: Πότε και πως αξιολογούνται τα αποτελέσματα και η απόδοση της επένδυσης;
