Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης

Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει ως στόχο την μείωση των ρύπων κατά 50% με 55% μέχρι το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. H επίτευξη των φιλόδοξων στόχων προϋποθέτει σημαντικές επενδύσεις που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολογίζει σε € 260 δις ετησίως.

Η μετάβαση προς μία πιο πράσινη και κυκλική οικονομία αναμφισβήτητα θα επηρεάσει σημαντικά περιφέρεις της ΕΕ οι οποίες έχουν ισχυρή εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα και στις οποίες οι δραστηριότητες γύρω από εκμετάλλευση τους αντιπροσωπεύουν την πλειονότητα της απασχόλησης.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε στις 14 Ιανουαρίου το Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης, που αποτελεί εργαλείο ώστε να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία πραγματοποιείται με δίκαιο τρόπο, χωρίς να μην μένει κανείς στο περιθώριο.

Ο μηχανισμός δίκαιης μετάβασης θα συμπεριλαμβάνει:

• Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης που συμπεριλαμβάνει κυρίως επιχορηγήσεις

• Ένα ειδικό καθεστώς δίκαιης μετάβασης στο πλαίσιο του InvestEU για τις περιφέρειες που είναι επιλέξιμες που αναμένεται να κινητοποιήσει ιδιωτικές επενδύσεις μέσω δάνειων εγγυημένων από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.

• Ένα μηχανισμό δανειοδότησης του δημόσιου τομέα σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, με τη στήριξη του προϋπολογισμού της ΕΕ.

Οι πόροι του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ) θα εστιαστούν στην οικονομική διαφοροποίηση των περιφερειών που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση στο κλίμα και την επανεκπαίδευση και την ενεργό ένταξη των εργαζομένων και των ατόμων που αναζητούν εργασία.

Σύμφωνα με την πρόταση κανονισμού, ο συνολικός προϋπολογισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης θα είναι € 7,5 δις τα οποία θα οδηγήσουν σε συνολικές επενδύσεις € 30-50 δις. Πιο συγκεκριμένα, για κάθε ένα € 1 που δαπανώνται από το ταμείο δίκαιης μετάβασης, το εν λόγω κράτος μέλος θα είναι υποχρεωμένο να προσθέσει κατ’ ελάχιστον € 1,5 και μέχρι € 3 από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ ενώ στο συνολικό ποσό θα πρέπει να προστεθεί και η εθνική συγχρηματοδότηση. Για την Ελλάδα, και ειδικά την περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας που επηρεάζεται άμεσα, αυτό μεταφράζεται ενδεικτικά σε χρηματοδότηση που μπορεί να φτάσει και το € 1,45 δις ευρώ.

Σε αντίθεση με τους ΤΔΜ όπου κάθε χώρα έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση, οι πόροι για το ειδικό εργαλείο Invest EU και το Μηχανισμό Δανειοδότησης του δημοσίου τομέα από την ΕΤΕΠ θα εξαρτηθούν από την δυνατότητα του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα να φέρουν επιλέξιμα έργα προς χρηματοδότηση. Ωστόσο, στην ανακοίνωση της Επιτροπής για το επενδυτικό σχέδιο «βιώσιμη Ευρώπη», αποσαφηνίζεται ότι η συνολική χρηματοδότηση από τα δύο εν λόγω εργαλεία θα ακολουθήσει ενδεικτικά την κατανομή χρημάτων υπό το ΤΔΜ. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα θα μπορούσε να εξασφαλίσει επιπρόσθετους πόρους ύψους δις € 2.8-3 ανεβάζοντας το συνολική δυνητική χρηματοδότηση σε € 3,7-4,4 δις.