Ομιλία του Προέδρου του ΣΕΒ, Κ. Θ. Φέσσα, στο συνέδριο της ΓΣΕΒΕΕ- 2η Διεθνής Συνάντηση των Αθηνών για τις ΜμΕ, 8/3/2018

 «Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων στην εμβάθυνση της οικονομικής δημοκρατίας»

Βρισκόμαστε στο κατώφλι της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, δηλαδή μιας περιόδου που αλλάζει ήδη ριζικά τον τρόπο που παράγουμε, που εργαζόμαστε, που ζούμε. Η Ευρώπη και ο κόσμος προοδεύουν στην παραγωγικότητα, στο ρόλο των επιχειρήσεων στην απασχόληση, στο μέλλον της εργασίας. Οι αλλαγές που συντελούνται διεθνώς, τεχνολογικές και μη, φυσικά αφορούν και στην Ελλάδα.

Σε αυτή την ιστορική καμπή για την ανάπτυξη των οικονομιών και της παραγωγικότητας, οι κοινωνικοί εταίροι έχουν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν. Πρέπει να συμβάλουν στην προσαρμογή στις νέες τεχνολογικές και επιχειρηματικές τάσεις, προκειμένου να προστατευθούν επιχειρήσεις και εργαζόμενοι.

Κορυφαίο στοιχείο του ρόλου των εργοδοτικών οργανώσεων είναι ο τρόπος που θα προσαρμοσθούμε στις μεγάλες αναπτυξιακές και κοινωνικές προκλήσεις. Το επιχειρηματικό οικοσύστημα άλλωστε είναι ενιαίο.  Πολύ μικρές, μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις συνυπάρχουν και διατηρούν αμοιβαία, εν πολλοίς, συμφέροντα.

Σε αυτή την κατεύθυνση, ο κοινωνικός διάλογος θα πρέπει να περιλαμβάνει και προσπάθεια συναντίληψης ως προς τους στόχους και τις παρεμβάσεις. Για παράδειγμα, οι μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις ενώ θα έπρεπε στο σύνολό τους να αποτελούν ατμομηχανή της οικονομίας, στην πλειονότητά τους δυσκολεύονται να γυρίσουν σελίδα.

Ο ΣΕΒ και η ΕΥ πραγματοποίησαν πρόσφατα μια μελέτη για τις μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις. Εκεί αποδεικνύεται ότι ενώ στην Ευρώπη, οι μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις επιστρέφουν στα προ κρίσης επίπεδα σε όρους απασχόλησης και προστιθέμενης αξίας, η Ελλάδα αποτελεί εξαίρεση.

Οι ΜμΕ έχουν μεν σημαντική παρουσία στην οικονομία (με 20% του ΑΕΠ) και στις δουλειές (με 87% της εταιρικής απασχόλησης).

Απέχουν όμως σημαντικά σε επιδόσεις, επιτυγχάνοντας μόνο το 50% της παραγωγικότητας του ευρωπαϊκού μέσου όρου κυρίως λόγω του πολύ μικρού μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων έως 9 εργαζομένων (96,9% έναντι 93% στην Ε.Ε.).

Επίσης παρατηρείται:

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι το 96.9% των επιχειρήσεων (οι πολύ μικρές) να παράγουν το 9.3% του ΑΕΠ, ενώ το 3% του συνόλου να παράγει το 10% του ΑΕΠ.  Συνέπεια, δε, των παραπάνω είναι ένα βαρύ τίμημα σε όρους απασχόλησης (από 2,39 εκατ. εργαζόμενους το 2008, σε 1,79 εκατ. το 2014).

Στη μελέτη της ΕΥ διαπιστώθηκε πως το σχετικό μέγεθος, δίνει ανθεκτικότητα, παραγωγικότητα και εξωστρέφεια. Οι μεσαίες επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογικής έντασης αύξησαν τα περιθώρια κέρδους έως 35%, ενώ οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις είχαν πτώση 50%. Η φαινόμενη παραγωγικότητα (προστιθέμενη αξία ανά εργαζόμενο) στις μεσαίες επιχειρήσεις είναι περίπου 40% μεγαλύτερη από τις μικρές και περίπου 178% μεγαλύτερη από τις πολύ μικρές. Οι μεσαίες επιχειρήσεις πέτυχαν 40% αύξηση των εξαγωγών τους.

Η μελέτη της EY παρουσιάσθηκε προ δεκαπενθήμερου στο Συνέδριο του ΣΕΒ για τις μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις, όπου όλοι οι ομιλητές συνέκλιναν στο συμπέρασμα ότι ο καλύτερος τρόπος προστασίας των ΜμΕ είναι η προσέγγιση των ευρωπαϊκών επιδόσεων και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους μέσα από εφαρμόσιμες και βιώσιμες στρατηγικές μεγέθυνσης. Από τη μελέτη είδαμε πως όπου επετεύχθη μείωση των στάσιμων επιχειρήσεων κατά 5%, αυξήθηκε το ΑΕΠ κατά 1%.

Για αυτό ο ΣΕΒ προτείνει τη μετάβαση από το «σκέφτομαι το μικρό μέγεθος πρώτα» στο «σκέφτομαι τη μεγέθυνση πρώτα» στο πλαίσιο ενός Συμφώνου για τις ΜμΕ.

Ένας ρεαλιστικός στόχος που θα μπορούσε να συμφωνηθεί αφορά στη δημιουργία 8.000 περισσότερων μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων μέχρι το 2025. Αυτή η συντηρητική αύξηση του αριθμού των μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων κατά μόλις 2%, δηλαδή σχεδόν το μισό από τον αντίστοιχο αριθμό στην Ευρώπη, θα προσθέσει επιπλέον €7.7 δισ. στο ΑΕΠ (ή +4%) και 100.000 επιπλέον δουλειές.

Προτάσεις πολιτικής – Διεθνής εργαλειοθήκη καλών πρακτικών για τη μεγέθυνση των ΜμΕ

Η εργαλειοθήκη διεθνών παραδειγμάτων που σταχυολόγησε η ΕΥ λειτουργεί ως οδηγός καλών πρακτικών. Χώρες με δυναμικές ΜμΕ επέλεξαν ενδεικτικά τις εξής πρακτικές:

1. Οι δυναμικές ΜμΕ έχουν εξατομικευμένη υποστήριξη. Στην Βρετανία, με σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, οι ταχέως αναπτυσσόμενες (high growth) ΜμΕ έχουν πρόσβαση σε ένα σημείο επαφής με τη δημόσια διοίκηση, δικτύωση με βιομηχανίες, ανταγωνιστική χρηματοδότηση (επιδοτούμενη όταν χρειάζεται) και κόμβους συμβουλευτικής. Κάθε ΜμΕ που συμμετέχει στα προγράμματα δημιουργεί (μ.ο.) 400 νέες δουλειές, 60% νέες εξαγωγές, κτλ.

2. Εξαγωγικές ικανότητες που μετασχηματίζουν τις ΜμΕ. Η Σουηδία δημιουργεί νέα εξαγωγική βάση, επενδύοντας στο up-skilling. Δημιουργεί νέα στελέχη εξαγωγών καλύπτοντας έως 80% του κόστους κατάρτισης. Οι εταιρείες βελτιώνουν τις εξαγωγές τους κατά 53%, το 80% των καταρτιζόμενων παραμένει στην επιχείρηση, ενώ το 20% προσλαμβάνεται σε άλλη εντός τριών μηνών.  Ομοίως, η Φιλανδία διαθέτει έμπειρους Διευθυντές Εξαγωγών σε συστάδες εξαγωγικών ΜμΕ με τριετή επιδοτούμενη απασχόληση.

3. Παραγωγικά δίκτυα εγχώριας προστιθέμενης αξίας. Γνωρίζοντας τη σχέση των ΜμΕ με τη βιομηχανία και το “Made in Italy”, η Ιταλία διαθέτει €100εκ για τη ψηφιοποίηση των Β2Β πωλήσεων και της εφοδιαστικής αλυσίδας.

4. Οι συμπράξεις και συγχωνεύσεις είναι εργαλείο ανάπτυξης. Οι περισσότερες χώρες της Ε.Ε. αντικαθιστούν τα φορολογικά αντικίνητρα με ρυθμίσεις για αυξημένες αποσβέσεις των συγχωνευμένων εταιριών, ειδικούς όρους χρηματοδότησης, συμψηφισμό κερδών/ζημιών στις εξαγορές ζημιογόνων επιχειρήσεων, 10ετή μεταφορά ζημιών κα.

5. Καινοτομία παντού αλλά με αποτέλεσμα. Υιοθετώντας το Frascati Manual, πολλές χώρες της Ε.Ε. διαχωρίζουν την έρευνα σε βιομηχανική, πειραματική και μελέτες. Η πρακτική αυτή θα επέτρεπε στην Ελλάδα στοχευμένες εκπτώσεις στις δαπάνες καινοτομίας έως 340% έναντι 200% σήμερα. Στη Βρετανία, κάθε μονάδα φόρου ως κίνητρο, δημιουργεί επιπλέον δαπάνη ιδιωτικού R&D έως 2,35 μονάδες.

Άρση των αντικινήτρων με μείωση των διοικητικών εμποδίων κατά 50%. Σήμερα στην Ελλάδα έχουμε 6πλάσια αντικίνητρα από τους ανταγωνιστές μας:

6. 1 in 2 out όπου πριν από κάθε νέα ρύθμιση που δημιουργεί εμπόδιο με ετήσιο διοικητικό κόστος στις επιχειρήσεις (direct annual net cost), πρέπει να αφαιρείται ένα άλλο εμπόδιο διπλάσιου κόστους. Πχ, στη Μ. Βρετανία, την περίοδο 2011-2015 αφαιρέθηκαν επιπλέον εμπόδια κόστους £2,2δισ

7. Moratorium κόστους ώστε καμία ρύθμιση να μην επιδράει αρνητικά ως προς το διοικητικό κόστος τις κατηγορίες επιχειρήσεων που είναι κρίσιμες για την ανάπτυξη.

8. Έναρξη ισχύος νομοθετημάτων σε συγκεκριμένες ημερομηνίες κάθε χρόνο για μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου, νομοθετική προτεραιότητα στην άρση αντικινήτρων για τις ΜμΕ έναντι άλλων πολιτικών, ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών οδηγιών με το μίνιμουμ των βαρών ώστε να μη δημιουργείται αθέμιτος ανταγωνισμός έναντι των ελληνικών ΜμΕ, υπηρεσίες μιας στάσης για τη μεγέθυνση (στη Φιλανδία 30.000 ΜμΕ υψηλής αναπτυξιακής δυναμικής εξυπηρετούνται από ειδική υπηρεσία για όλα τα θέματα χρηματοδότησης, αδειοδότησης κλπ).

9.Πέρα από τον τραπεζικό δανεισμό, πρέπει να διευρύνουμε την πρόσβαση των μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων και σε επενδυτικά κεφάλαια, χρηματιστηριακά προϊόντα κλπ. Ως προς το ΕΣΠΑ και τον Αναπτυξιακό ωστόσο, βασικό κριτήριο χρηματοδότησης πρέπει να καταστεί μεγέθυνση, η εξωστρέφεια και η αύξηση της καινοτομίας.

10.Η προσήλωση στην εσωτερική ζήτηση περιορίζει τη μεγέθυνση των ελληνικών ΜμΕ. Επιπλέον, δεν συμμετέχουν ενεργά σε διεθνή παραγωγικά δίκτυα. Από τις 17.460 εξαγωγικές ΜμΕ (2,5% του συνόλου), οι μισές αναζητούν πρόσβαση στον καταναλωτή (B2C) μέσα από εμπόριο και μόνο οι 5.700 (0,8% του συνόλου) πρόσβαση σε βιομηχανικά δίκτυα (Β2Β). Χρειαζόμαστε Κίνητρα και Πολιτικές για συμμετοχή σε παραγωγικές αλυσίδες (πχ εγγυήσεις στις ΜμΕ) και για εξαγωγές (πχ για συνεργασίες)

11.Με έμφαση στον περιορισμό του χάσματος γνώσεων στο Industry 4.0, τις δεξιότητες διακυβέρνησης και τις διαδικασίες μετάβασης στην επόμενη γενιά που αυξάνουν την ανθεκτικότητα των ΜμΕ.

Καινοτομία – τεχνολογία – γνώση ως αναπτυξιακή προϋπόθεση. Στόχος μας 1.400 περισσότερες ΜμΕ στη μεταποίηση (+2%, η μισή απόσταση από την Ε.Ε.):

12.Με κίνητρα για το μετασχηματισμό της καινοτομίας σε προϊόντα και υπηρεσίες καθώς και τα συμπλέγματα ταχύτερης μεταφοράς της έρευνας στις επιχειρήσεις δημιουργούν δυναμικότερες ΜμΕ.

13.Στην Ελλάδα το 2016 πραγματοποιήθηκαν 33 συμφωνίες, έναντι 28 το 2015 και 22 το 2014. Εμπόδιο είναι και η επιχειρηματική κουλτούρα (που πρέπει να αλλάξει) και η έλλειψη κινήτρων. Για παράδειγμα,  χρειαζόμαστε πλαίσιο κινήτρων με επαναθέσπιση δυνατότητας συνυπολογισμού ζημιών/κερδών για 10 χρόνια ρυθμίσεις για αυξημένες αποσβέσεις των συγχωνευμένων εταιριών, ειδικούς όρους χρηματοδότησης για τις συγχωνεύσεις, παροχή εγγυήσεων σε μικρές επιχειρήσεις οι οποίες επιθυμούν να γίνουν προμηθευτές σε μεγάλες επιχειρήσεις, κτλ.

Τέλος, η υλοποίηση του Συμφώνου για τις ΜμΕ που προτείνει ο ΣΕΒ  προϋποθέτει ευρεία συναίνεση, ανεξαρτήτως των κύκλων διακυβέρνησης και των πολιτικών εξελίξεων. Η Ελλάδα καλείται να καλύψει τη μέγιστη απόκλιση από την Ε.Ε. και να δείξει ότι νοιάζεται έμπρακτα για το παρόν και κυρίως  για το μέλλον των Μεσαίων και Μικρών επιχειρήσεων.

Στον ΣΕΒ πιστεύουμε πως η μόνη αναπτυξιακή συζήτηση που υπάρχει είναι η τεκμηριωμένη συζήτηση, με συγκεκριμένα παραδοτέα και στόχευση.

Πιστεύουμε πως η μετατόπιση της δημόσιας συζήτησης προς τα επιχειρηματικά χαρακτηριστικά που θέλουμε προκειμένου να πετύχουμε τα επιθυμητά αναπτυξιακά αποτελέσματα είναι απαραίτητη.

Χωρίς στόχους η στήριξη των ΜμΕ ούτε αποτελέσματα έχει, ούτε βιώσιμη μπορεί να είναι.

Σας ευχαριστώ.