Τοποθέτηση κας Α. Οικονομίδου, Associate Advisor, Τομέας Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος & Ρυθμιστικών Πολιτικών, ΣΕΒ στο Συνέδριο Διαβούλευσηςτου ΟΟΣΑ, 29/3/2017
Συνέδριο Διαβούλευσης του ΟΟΣΑ με τίτλο
«Προώθηση της Συμμόρφωσης, των Αποτελεσματικών Εσωτερικών Ελέγχων και της Δεοντολογίας στις Ελληνικές Επιχειρήσεις με στόχο την Καταπολέμηση της Διαφθοράς»
Αθήνα, 29/3/2017
Τοποθέτηση ΣΕΒ στην ενότητα:
«Ο ρόλος των Επιχειρηματικών Οργανώσεων στη βοήθεια που προσφέρουν προς τις επιχειρήσεις για την καταπολέμηση της διαφθοράς»
(Α. Οικονομίδου, Associate Advisor, Τομέας Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος &Ρυθμιστικών Πολιτικών, ΣΕΒ)
Κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας,
Εκ μέρους του ΣΕΒ σας ευχαριστούμε θερμά για την πρόσκληση και για τη δυνατότητα που μας δίνετε να συμμετάσχουμε στη σημερινή συνάντηση διαβούλευσης.
Το τριήμερο συνέδριο διαβούλευσης που πραγματοποιείτε, όπως και το έργο που έχετε αναλάβει για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης, αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για τον ΣΕΒ τόσο να παρουσιάσει τις προτάσεις και τις πρωτοβουλίες του για την καταπολέμηση της διαφθοράς, όσο και να συζητήσει με εκπροσώπους της πολιτείας, με διεθνείς και εγχώριους εμπειρογνώμονες αλλά και με τις ίδιες τις επιχειρήσεις, για τις δράσεις που πρέπει να αναληφθούν και τους τρόπους που έχουμε για να συνεργαστούμε από κοινού προκειμένου να πετύχουμε ουσιαστικά αποτελέσματα.
Για τον ΣΕΒ η διαφθορά αποτελεί μια θλιβερή πραγματικότητα που αποστερεί πολύτιμους πόρους από την εθνική οικονομία, πλήττοντας σοβαρά και εξίσου όχι μόνο το κράτος και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, αλλά και την απασχόληση, το βιοτικό επίπεδο, την ποιότητα των δημόσιων αγαθών και εν τέλει την κοινωνική ευημερία.
Απαιτείται ουσιαστική και συντονισμένη προσπάθεια, τόσο από την Πολιτεία, όσο και από τις επιχειρήσεις, για να στείλουμε διεθνώς το μήνυμα ότι η Ελλάδα αλλάζει προς το καλύτερο υποστηρίζοντας θεσμικές και τεχνολογικές λύσεις που προωθούν τη διαφάνεια.
Στο πλαίσιο αυτό θα θέλαμε να συμβάλλουμε στη συζήτηση με τρεις βασικές παρατηρήσεις:
1) Η διαφθορά κοστίζει και δεν έχουμε περιθώρια σπατάλης πόρων.
Παραθέτουμε κάποια βασικά στοιχεία που κατά τη γνώμη μας αποδεικνύουν πόσο μεγάλο πρόβλημα αποτελεί η διαφθορά και σκοπό έχουν όχι να «τρομάξουν», αλλά παρουσιάσουν την οικονομική διάσταση του προβλήματος:
- το κόστος της διαφθοράς υπολογίζεται στο 5% του παγκόσμιου ΑΕΠ
- το χρηματικό ποσό που καταβάλλεται ετησίως για δωροδοκίες μόνο ξεπερνά το $1 τρισ.
- η διαφθορά έχει υπολογιστεί ότι αυξάνει το συνολικό κόστος των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων κατά 10% κατά μέσο όρο
- σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η διαφθορά εκτιμάται ότι κοστίζει €120 δισ. ετησίως , ποσό που αντιστοιχεί στο 75% του ετήσιου προϋπολογισμού της Ένωσης ή αλλιώς στο 0,9% του ΑΕΠ της.
Στην Ελλάδα, παρότι δεν έχει κοστολογηθεί, γνωρίζουμε ότι η διαφθορά όχι μόνο αυξάνει το κόστος των δημόσιων προμηθειών, αλλά αποτελεί και ένα σημαντικότατο αντικίνητρο για τις επενδύσεις, επομένως επιδρά αρνητικά στο ΑΕΠ, καθώς βλάπτει το κύρος και τη φήμη της επιχειρηματικότητας και της χώρας.
2) Η διαφθορά αφορά εξίσου τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα για αυτό και οι όποιες δράσεις πρέπει να στοχεύουν ταυτόχρονα και με την ίδια ένταση και στα δυο πεδία.
Αντίθετα με την κρατούσα αντίληψη στην Ελλάδα, η διαφθορά δεν αφορά μόνο το δημόσιο τομέα, αλλά εξίσου και τον ιδιωτικό. Δηλαδή δεν έχουμε μόνο το «διεφθαρμένο δημόσιο υπάλληλο» που προκειμένου να εξυπηρετήσει μια επιχείρηση ζητά να αποκομίσει οφέλη, αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα διαφθοράς στις εσωτερικές τους λειτουργίες, για παράδειγμα στην επιλογή των προμηθευτών τους, ή υποπίπτουν σε πρακτικές διαφθοράς μαζί με άλλες επιχειρήσεις, για παράδειγμα στην περίπτωση νόθευσης των διαγωνισμών. Επίσης, έχουμε περιπτώσεις όπου οι επιχειρήσεις δεν υποπίπτουν μεν οι ίδιες σε πράξεις διαφθοράς, αλλά εφόσον το πράττουν οι ανταγωνιστές τους έμμεσα γίνονται «θύματα» διαφθοράς («χάνοντας» για παράδειγμα δημόσια έργα ή λαμβάνοντας εξυπηρέτηση από τη δημόσια διοίκηση με καθυστέρηση).
Σε κάθε περίπτωση από τις προαναφερθείσες, το κόστος της διαφθοράς για τις επιχειρήσεις είναι πολύ υψηλό. Ζημιώνει τη φήμη της επιχείρησης, προκαλεί ποινικές επιπτώσεις και άλλους νομικούς κινδύνους, οικονομική ζημιά (στην περίπτωση επιβολής προστίμων), πλήττει την αφοσίωση και την πίστη του προσωπικού, διαμορφώνει αρνητική εταιρική κουλτούρα και προκαλεί αποκλεισμό από πιθανές επιχειρηματικές ευκαιρίες. Επιπλέον, η διαφθορά στρεβλώνει το επιχειρηματικό περιβάλλον και προκαλεί αθέμιτο ανταγωνισμό, επομένως κάθε επιχείρηση που δραστηριοποιείται σε ένα κλάδο στον οποίο λαμβάνουν χώρα συμβάντα διαφθοράς παρουσιάζει μειωμένα έσοδα και απώλεια τζίρου (π.χ. απώλεια ενός έργου διότι κάποιος ανταγωνιστής ανέλαβε ένα έργο δωροδοκώντας).
3) Οι επιχειρήσεις πρέπει να πρωτοστατήσουν και να δείξουν το δρόμο στη δημόσια διοίκηση εισάγοντας διαδικασίες, συστήματα, πρακτικές και εργαλεία περισσότερης διαφάνειας, αυτοελέγχου και λογοδοσίας.
Οι επιχειρήσεις, όπως διαπιστώσαμε τις δύο προηγούμενες ημέρες του συνεδρίου, έχουν την τεχνογνωσία, τη θέληση και την αποφασιστικότητα να εισάγουν πολιτικές, διαδικασίες και συστήματα που στοχεύουν στην καταπολέμηση της διαφθοράς.
Ωστόσο, το «κενό» που πρέπει να καλυφθεί και στον ιδιωτικό τομέα υπάρχει και είναι σημαντικό. Σε αυτό ακριβώς το σημείο εστιάζεται και ο ρόλος των επιχειρηματικών οργανώσεων, όπως ο ΣΕΒ.
Αποτελεί ευθύνη, αλλά και θέλησή μας, στο ΣΕΒ:
- να παρέχουμε συμβουλευτική και υποστήριξη προς τις επιχειρήσεις μέλη μας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της διαφθοράς
- να ευαισθητοποιούμε και να ενημερώνουμε την επιχειρηματική κοινότητα για την αξία της υιοθέτησης μέτρων κατά της διαφθοράς αλλά και να φέρνουμε στο προσκήνιο καλές πρακτικές και επιτυχημένα παραδείγματα
- να αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες συνεργασίας και συντονισμού δράσεων με άλλους φορείς
- και τέλος να υποστηρίζουμε και να «πιέζουμε» τη δημόσια διοίκηση να εφαρμόσει δοκιμασμένα και αποτελεσματικά μέτρα στον ιδιωτικό τομέα, προκειμένου να αντιμετωπίσει τη διαφθορά.
Για αυτό και έχουμε αναλάβει συγκεκριμένες δράσεις, τις οποίες πολύ συνοπτικά παρουσιάζουμε:
- Παρακολουθούμε συστηματικά τις δράσεις που υλοποιούνται στην Ελλάδα και την ΕΕ για την καταπολέμηση της διαφθοράς, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα, και συμμετέχουμε ενεργά στο δημόσιο διάλογο με τεκμηριωμένες προτάσεις. Στο ΣΕΒ πιστεύουμε ότι το «κλειδί» για τη μάχη κατά της διαφθοράς έχει να κάνει με τις ενέργειες πρόληψης, και για αυτό οι προτάσεις μας και κατ’ επέκταση η άσκηση πίεσης προς τη δημόσια διοίκηση, συνδέονται κυρίως με δράσεις που ενισχύουν τη διαφάνεια, όπως είναι για παράδειγμα η επέκταση της ηλεκτρονικοποίησης των διοικητικών διαδικασιών για την ελαχιστοποίηση της επαφής δημοσίων υπαλλήλων και πολιτών/επιχειρήσεων και η εφαρμογή στην πράξη του Νόμου 4305/2014 για την ανοικτή διάθεση και περαιτέρω χρήση εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων του δημόσιου τομέα. Ακόμα, για την απλοποίηση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και τον αυτοματισμό των διοικητικών διαδικασιών και επομένως για την καταπολέμηση των φαινομένων διαφθοράς με έμμεσο τρόπο, στο ΣΕΒ έχουμε διαμορφώσει και καταθέσει μεταρρυθμιστικές δράσεις που αφορούν σε πέντε πεδία πολιτικής, τη φορολογία, τις αδειοδοτήσεις, τη δικαιοσύνη, το χωρικό σχεδιασμό και τις δημόσιες προμήθειες.
- Παρακολουθούμε και υποστηρίζουμε την υλοποίηση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου κατά της Διαφθοράς, καθώς και του έργου του ΟΟΣΑ, είτε διαμεσολαβώντας για τη συμμετοχή επιχειρήσεων σε στοχευμένες διαβουλεύσεις, είτε υποβάλλοντας συγκεκριμένες προτάσεις.
- Καταγράφουμε τις εκφάνσεις του φαινομένου της διαφθοράς και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν την καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων. Για παράδειγμα αυτή την περίοδο υλοποιείται η ετήσια έρευνα γνώμης του ΣΕΒ ο «σφυγμός του επιχειρείν», η οποία μεταξύ άλλων εξετάζει την παράμετρο της διαφθοράς ως εμπόδιο στο επιχειρηματικό περιβάλλον, αλλά και αξιολογεί το βαθμό διαφάνειας των δημόσιων φορέων.
- Διοργανώνουμε, αλλά και συμμετέχουμε, σε εκδηλώσεις και σε λοιπές δράσεις επικοινωνίας, προκειμένου να ενημερώνουμε τις επιχειρήσεις για τις τρέχουσες εξελίξεις και τα οφέλη υιοθέτησης μέτρων και πρακτικών πρόληψης κατά της διαφθοράς, ώστε να παρακινούνται θετικά και να προβαίνουν στις απαραίτητες ενέργειες για να προστατέψουν τον οργανισμό τους.
- Αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες σύνταξης αρχών και κωδίκων αυτοδέσμευσης, όπως για παράδειγμα ο Ελληνικός Κώδικας Εταιρικής Διακυβέρνησης, ο οποίος συντάχθηκε με πρωτοβουλία του ΣΕΒ σε σύμπραξης με τα Ελληνικά Χρηματιστήρια. Όπως γνωρίζετε, ο Κώδικας αποτελεί ένα ολοκληρωμένο υπόδειγμα συμμόρφωσης σε σύγχρονες αρχές εταιρικής διακυβέρνησης και εσωτερικού ελέγχου και προάγει, μεταξύ άλλων, την ανάληψη προληπτικών ενεργειών για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Επομένως, αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο στα χέρια των επιχειρήσεων.
- Στο ΣΕΒ υποστηρίζουμε επίσης, τις επιχειρήσεις μέλη μας, με πρακτικές συμβουλές και εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Αυτή την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη η προσπάθεια σύνταξης ενός πρακτικού οδηγού για τις επιχειρήσεις, με στόχο να δείξει σε αυτές, ανεξαρτήτως μεγέθους και κλάδου, τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν προκειμένου να προστατευθούν και να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα φαινόμενα διαφθοράς. Με λίγα λόγια, ο οδηγός παρουσιάζει τον τρόπο που οι επιχειρήσεις μπορούν να χαρτογραφήσουν, αξιολογήσουν και ιεραρχήσουν τους κινδύνους τους, να αναπτύξουν τις απαιτούμενες πολιτικές και διαδικασίες, να υιοθετήσουν ένα Κώδικα Δεοντολογίας, ο οποίος θα περιέχει και την πολιτική τους για τα θέματα σύγκρουσης συμφερόντων, για την παροχή και λήψη δώρων, για την καταγγελία φαινομένων διαφθοράς, και να εκπαιδεύσουν επαρκώς και με συνέχεια το προσωπικό τους.
- Τέλος, διερευνούμε τη δυνατότητα μιας στοχευμένης πρωτοβουλίας από κοινού με φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς έχει αποδειχτεί ότι η διαφθορά στην τοπική κοινωνία καταλήγει σωρευτικά να είναι μεγαλύτερη από ότι στα παραδοσιακά πεδία διαφθοράς, όπως οι δημόσιες προμήθειες.
Κλείνοντας, θα θέλαμε να σας ευχαριστήσουμε για μια ακόμη φορά για την πρόσκληση και τη συνεργασία. Αναμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο τα πορίσματα των εργασιών αυτού του συνεδρίου όσο και των πρώτων παραδοτέων του έργου που έχετε αναλάβει για την ελληνική κυβέρνηση.
Από την πλευρά μας να επισημάνουμε ότι ο ΣΕΒ θα συνεχίσει να στηρίζει το έργο σας, να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και να συμβάλει ενεργά στην καταπολέμηση της διαφθοράς.
Σας ευχαριστούμε πολύ.
